Э.Жагдагдорж: Хүмүүс Америкийг мөнгө олдог газар биш гэдгийг ойлгосон байх

"Зуны лекц - 2010" болохын өмнөхөн буюу долдугаар сарын 19-нд Үндэсний шуудан сонинд нэг ярилцлага өгсөнөө нэг блогдчихоё.

Үндэсний шуудан (2010.07.19 №168(882))

Э.Жагдагдорж: Хүмүүс Америкийг мөнгө олдог газар биш гэдгийг ойлгосон байх

Л.МӨНХЗАЯА

Ирэх баасан гаригт гадаадад байгаа Монгол мэргэжилтнүүдийн Зуны лекц-2010 Кэмпински зочид буудалд болохоор болжээ. Эхний удаад алдарт Майкрософтын толгой программист, Миззүри их сургуулийн судлаач гээд Америкт бүү хэл дэлхийд “том” ажил хийж байгаа таван залуу найман төрлийн лекц уншихаар болжээ. Тэдний нэг Э.ЖАГДАГДОРЖТОЙ ярилцлаа. Түүнийг товч танилцуулбал Симко Инкорпорэйтэд компанид Лотус Нотус Домино хөгжүүлэгчээр 2000 оноос ажиллаж байгаа. АйБиЭмийн мэргэшсэн мэргэжилтэн. АНУ-д бүртгэлтэй Америк дахь Монголчуудын худалдааны танхимын тэргүүний сонгуультай. Монголын хэвлэлийн ертөнцийг компьютертэй “танилцуулсан” хүний нэг юм.

-Америк дахь Монголын худалдааны танхимын тэргүүн гэхээр сонирхмоор санагдлаа л даа. Таны тэргүүлж буй Худалдааны танхим ямар ажил яаж хийдэг вэ гэдгээс яриагаа эхэлье?

-Америкт амьдарч байгаа монголчууд сурдаг нь сураад, ажилладаг нь ажиллаад байхын хажуугаар олон хүн тэнд жижиг бизнес эрхэлдэг болсон. Эдгээр жижиг бизнес эрхэлдэг байгууллагууд нэгдсэн холбоо байгуулъя гэж хоорондоо ярилцаад гурван жилийн өмнө худалдааны танхимаа байгуулж байсан юм. Америк олон шат давхаргын хуулиудтай. Нэгдсэн улсын хууль гэж том хууль байна, тэгээд муж болгон тус тусдаа хуультай, доошоогоо орон нутгийн хууль гэж бас бий. Энэ олон хуулиудад зохицохын тулд бизнесийн байгууллагууд нэгдсэн chamber байгуулдаг. Монголоор худалдааны танхим гэж орчуулаад байгаа юм. Америк бизнесийн бүртгэлийн системээс эхлээд бүх юм нь худалдааны танхимд төвлөрөхөөр зохицуулагдаж, олон нийтийн байгууллага ийм ангиллаар бүртгүүлнэ, татварт ингэж тусгагдана гээд бүгдийг заагаад өгсөн байдаг. Бид нар л өөрсдийгөө Америкт хийж байгаа Монголын бизнес гэж нэрлээд байгаа болохоос бүртгэж авч байгаа газар америкийн жижиг бизнес гэж нэрлэнэ.

-Заавал монголчуудын худалдааны танхим гэж онцлохгүй тухайн орныхоо ийм төрлийн байгууллагад хамрагдаж болдог биз дээ?

-Мэдээж болно. Америкийн төлбөрийн систем, үйл ажиллагаанд нь хүрэхэд худалдааны танхимаар дамжих нь ашигтай. Жишээ нь Америкт явуулж буй монгол эзэнтэй жижиг бизнес тухайн орон нутгийнхаа танхимуудад гишүүн болж ороод тэр шугамаараа сонирхлоо илэрхийлээд, янз бүрийн хөтөлбөрт хамрагдаад явж болно. Гэхдээ төлбөр нэлээн өндөр. Нэгдсэн улсын худалдааны танхимын гишүүн болохын тулд 600 доллар төлж байх жишээтэй. Миний амьдардаг Мизүри мужийн худалдааны танхимын гишүүн боллоо гэхэд үндсэн 600 доллар, дээр нь ажилчдынхаа тооноос хамаарч татвар нь өсдөг, зардал ихтэй. Тэнд нэгдсэн хэдэн мянган бизнесүүдээс энэ ганц монгол юм аа гээд ялгах хэцүү. Тэгэхээр тэнд байж байгаа хүмүүс яадаг вэ гэхээр арай өөр хэлбэрээр Америк дахь Монгол, Солонгос, Тайландчуудын гээд тус тусдаа худалдааны танхимууд байгуулсан байдаг. Монголын худалдааны танхим гэхэд дийлэнх гишүүд нь монгол эзэнтэй америк бизнесүүд гэж хэлж болно. Ингээд гишүүн болчихоор янз бүрийн хөтөлбөр, есөн шидийн юманд холбогдоход амар болоод эхэлнэ. Байгууллага дотроо олон чиглэлийн зорилгууд тавьчихсан байдаг юм. Энэ дотор Америкт бизнес эрхэлж байгаа монголчуудаа дэмжихийн тулд тэднийг сургаж боловсруулах зорилго байдаг. Бизнесменүүд Америкийн сургалтын байгууллагууд руу, бизнесийг дэмжих төвүүдтэй харьцаад сургалтад явж болно л доо. Саад нь нэг бол зардал өндөр, эсвэл хэлний бэрхшээл, ажил хийж байгаа хүмүүс англи хэлийг бүрэн төгс эзэмшиж чадахгүй шүү дээ. Бас бичил бизнес эрхэлж байгаа юм болохоор завгүй байна. Хэзээ сургалтдаа явж, хэдийгээр нь бизнесээ эрхлэх вэ гээд. Тэгэхээр иймэрхүү мэдээлэл, сургалтаа монголоор авдаг болчихвол хамаагүй илүү.

-Энэ сургалтыг нь тэгээд ямар хүн явуулах уу?

-Сургалтуудаа америкуудаар хийлгэхээс гадна тэнд мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа монголчуудаар хийлгэдэг юм. Гурван жилийн хугацаанд нэлээн олон сургалт хийсэн байна. Америк Монголтой харьцуулах юм бол газар нутаг нь том, хол хол хотуудтай. Нэг хотоос нөгөөрүү явахад машинаар арван хэдэн цаг давхина, онгоцоор тав, зургаан цаг ниснэ. Тийм болохоор монголчууд элбэг амьдардаг хотуудад сар жилээр ээлжлээд сургалт хийнэ. Америкийн мэргэжлийн байгууллагад ажиллаж байгаа монголчуудыг жижиг бизнес эрхэлж байгаа монголчуудтай танилцуулахаар хоорондоо мэдлэг солилцох систем үүснэ. Бизнесийн чиглэлээр сурч байгаа оюутан гэхэд практик мэдлэг байдаггүй. Сайн сургууль төгссөн байлаа ч гэсэн цаас бариад энд тэнд дугаарт зогсч үзээгүй хүн төгсөнө шүү дээ. Гэтэл бизнес эрхэлж байгаа хүн цаасаа бариад зөв буруу нь мэдэгдэхгүй бөглөөд л гүйгээд байдаг тэгж, тэгж нэг зөвшөөрөл авдаг. Гэтэл бизнесийн харилцаа бизнесийн соёл гэж өргөн ойлголт бий. Ресторан ажиллуулдаг монгол компьютер сурах гээд л, вэб сайт хийх гээд гүйж байхын оронд компьтерийн чиглэлийн компанид ажилладаг нэгэндээ хандаж зөвлөгөө тусламж авбал дээр биз дээ.

-Энд байгаа монголчууд тантай ижил монголчуудаа эх орондоо ирээд ихийг бүтээгээсэй гэж хүсдэг. Гаднын оронд хөрөнгө оруулж байхаар уг нь монголдоо хөрөнгө оруулбал?

-Монголын төр гадаадад байгаа монголчууддаа их анхаардаг болсон байна. Нэг их урт нэртэй байгууллага бий. Нэг дэх өдөр хурал хийх гэж байгаа. Гадаадад байгаа монголчуудыгаа хамаарах юу ч билээ. Тэр байгууллага Зөгийн үүр гээд төсөл боловсруулаад байх шиг байна. Хоёр жилийн өмнө бил үү, С.Баяр ерөнхий сайд байхдаа Америкт очихдоо айхтар сүрхий захиа бичээд олон хүний сэтгэл хөдөлгөсөн. Гадна байж байгаа монголчууд монголоо гэж байна, энд байгаа хүмүүс нь ч эргэж дуудаад байх шиг байна л даа. Тийм болохоор бид Америкт зааж сургадаг монголчуудаа Монгол руу явж сургавал ямар вэ гэсэн санаачлага гаргасан. Бид энэ лекцийг зохион байгуулж буй хүмүүс биш. Энэ лекцийг зохион байгуулж чадах байгууллагыг монголоос сонгосон. Бид зөвхөн Америкт мэргэжлээрээ тогтвор суурьшилтай удаан ажиллаж байгаа монголчуудыг лекц уншуулж оролцуулах санаачлага гаргаж байгаа юм.

-Энд ямар байгууллага сонгосон юм бэ?

-“Цахим мэдлэг” гэдэг байгууллага сонгосон. Эд онлайнаар хүмүүст хичээл явуулдаг юм байна. Энд монголоор ер нь юу зааж байна гээд хичээлд нь сууж үзээд аятайхан санагдаад сонголоо. Бид энд нэг лекц уншчихаад буцаад нөгөө л ажлаа хийнэ шүү дээ. Монголоос хүмүүс би ийм юм хиймээр байна, яаж хийдэг юм гэх зэргээр асууж сураглавал ажлынхаа цаг заваар энэ байгууллагынхаа онлайн сисмемийг ашиглаад юмаа зааж өгөх гээд байгаа юм. Зааж өгнө гэдэг нь багш зааж өгөөд сурагч сурна гэсэн маягаар биш. Эндээс асуугаад байгаа юмыг тэнд яаж хийдэг юм гэдэг мэдээллийг л өгнө. Бид өөрсдөө бас их юм сурна шүү дээ. Хоорондоо мэдлэг солилцож байгаа юм. Бидний ажил хийж байгаа орчноос олон хүн сурч төгсөөд ирж байна. Тэр хүмүүсийн сурсан арга барил нь юм заалгаж биш, өөрсдөө ухаж олж сурсан байдаг. Юу гэж нэрлэх юм бэ дээ, Боловсролынхон үүнийг шавь төвтэй сургалт гэж нэрлээд байгаа. Тэдний гол онол нь мэдлэг гэдгийг сурч, хүлээж авдаг юм биш, мэдлэг гэдгийг өөрөө бий болгож бүтээдэг, хүний бүтээгдэхүүн юм байна л даа. Тэрнээс нэг хүний заасныг сураад л мэдлэгтэй болоод байдаг юм биш. Мэдлэгийг өөрөө хайж олж, энэ чинь ийм байдаг юм байна, тэр чинь тэгж холбогддог юм байна гэж эхлэхээр өөрийнх нь бүтээгдэхүүн болж гардаг. Энэ л мэдлэг байдаг юм байна. Хүн болгон өөрсдийн бүтээгдэхүүнээ хоорондоо солилцъё л гээд байгаа юм. Би жишээ нь мэдээллийн технологийн чиглэлээр ажил хийдэг хүн. Тэнд өөрийнхөө ажлын мэдлэгийг ажиллаад, сураад олж авсан байдаг. Монголд байж байгаа мэргэжил нэгт хүмүүс маань ажлаа ер нь яаж хийж байна, тэдэнд юу хэрэгтэй байна, надад юу хэрэгтэй байна гэдгийг сургалт дээрээ олон хүмүүстэй харилцаж мэднэ, мэдлэгээ солилцоно. 30 минутын хугацаанд боломжийн мэдлэг олоод авчихна, тэд ч нэлээн юм мэдэх байх.

-Одоо болох уулзалтад ямар хүмүүс лекц унших юм бэ?

-Яг энэ удаа таван хүн найман лекц уншина. Монголд ирэх цаг хугацаа нь давхцаагүй бараг 20-иод хүн байгаа. Үзэл бодлоороо нэгдэнэ гэдэг шиг бүгдээрээ ингэе, Монголоо хөгжүүлэхийн тулд тэгье, би энэ сэдвээр тийм юм ярьж өгч болно гээд хоёр гурван жилийн хугацаанд нэгдэл маягийн юм үүссэн л байгаа юм. Тэндээс таван хүн л ирээд байгаа юм. Тэр барууны өндөр хөгжсөн газар чинь Монголд байдаг шиг за би амралтаа авлаа, нутаг явлаа гээд явчихаж болохгүй л дээ. Ажил дарамт ихтэй, өрсөлдөөнтэй, амралтаа зохицуулахын тулд зарим нь бүр жилийн өмнө төлөвлөгөө гаргана, ер нь таван хүн нэг дор цуглана гэдэг би хувьдаа олон хүн цуглачихлаа гэж бодоод байгаа юм.

-Лекц унших хүмүүүсийн нэг нь та, нөгөө дөрөв нь?

-Финляндын Аабо академийн судлаач, эрдэм шинжилгээний ажилтан И.Цэрэн-Онолт гээд доктор залуу байгаа. Мань эр өмнө нь Испанид докторын зэрэг хамгаалсан л даа. АНУ-ын Мизүри их сургуулийн Боловсролын сургуулийг нь төгссөн, тэндээ эрдэм шинжилгээний ажилтан, судлаач хийдэг, бас багшилдаг Я.Борчулуун гээд доктор байгаа. АНУ-ын Конгрессын номын сангийн судлаач М.Саруул-Эрдэнэ гээд доктор залуу ирсэн. Тэгээд Майкрософтын ахлах програмчлалын инженер хийдэг Л.Бат-Өлзий гээд залуу байгаа. Майкрософтод 11 жил ажиллаж байна уу даа. Би өөрөө Симко Инкорпорэйтэд гэдэг компанид ажилладаг.

-Америкийн бичил бизнесийн аль салбарт монголчууд түлхүү байна вэ. Өөрөөр хэлбэл хэн илүү орлого олж байна вэ?

-Ер нь салбар болгонд монгол хүн байна. Гурван жилийн өмнө хэчнээн монгол жижиг бизнес байдаг юм бэ гэж тоолоход 200 гэсэн тоо гарч байсан юм. Тэр үеийнхээс одоо бол арай өөр болсон. Сүүлийн үед том машинаар тээвэр хийдэг монголчууд бараг 100 гаруй болсон байх. Бид тракны жолооч гэж нэрлэдэг. Даруухан монгол зангаараа л тракны жолооч гэж хэлээд байгаа болохоос үнэн хэрэгтээ тэд чинь бүгдээрээ жижигхэн бизнесүүд л дээ. Цаад америк байгууллагууд нь хувь хүнтэй биш нэрээр нь нэрлэгдсэн бизнесүүдтэй харьцана. Хувь хүнд өгч байгаа биш, жолоочид нь биш, компанид нь ачаа өгч зөөлгөнө. Нэлээн сүрхий олон машин жолоочтой болсон монгол компани хүртэл бий. Тэд чинь л монголд америкийн том том машинуудыг одоо оруулж ирж байна шүү дээ. Бас монгол таксинууд, монгол ресторанууд бий. Бид чулууныхан гэж нэрлээд байдаг юм. Үнэт чулуу байдаг шүү дээ. Чулуугаар гал тогоо, ариун цэврийн өрөөний тавилга хийж, тааруулж тавьдаг бизнесүүд нэлээн олон бий. Энэ нэлээн сайн том бизнес байх. Хойд Виржиния гэдэг мужийн нэг дүүрэг тэр чигтээ монгол жижиг бизнесээр ажлаа хийлгэдэг болсон. Дүүрэг гэхээр нэг аймаг шиг том л доо. Төв аймаг шиг том аймгийн шинэ хуучин барилгуудыг монголчууд л засч янзалж байна гэсэн үг. Тэр хэсэгтээ л манай эдийн засгийн хөгжилд монгол бизнесүүд үр ашигтай ажиллаж байна гэсэн нийтлэл хүртэл хэвлэл дээр нь гарсан байдаг.

-Гадаадад байгаа монголчуудыг бусад орныхонтой харьцуулахад ажилсаг, тэсвэр тэвчээртэй, юм сурахдаа амархан гээд л ярьдаг. Яг гадаадад ажиллаж, амьдарч буй монгол хүнээс энэ талаар асууя?

-Ажиллахын хувьд хангалттай гайгүй л ажиллаж байгаа байх. Сайн ажиллаж чадахгүй бол тэр зах зээл дээр өрсөлдөөд бизнес хийгээд байж чадахгүй л дээ. Үйлчлүүлэгчгүй бол би мундаг бизнестэй гэж хашгираад ямар ч нэмэргүй. Зах зээлийн хууль гэдэгт чинь захирагдаж л өрсөлдөнө. Тэрнээс энэ Жагдаг гэдэг гайгүй монгол залуу байна лээ. Энэ нөхрийн бизнесээр дандаа үйлчлүүлнэ гэж сонгохгүй. Өөрийгөө таниулах, өөрийнхөө төлөө ажиллах л хэрэгтэй болж байгаа юм.

-Эх орондоо буцах талаар хэр ярьдаг вэ. Бид болохоор хүний нутагт хөрөнгө оруулахаар эх орондоо ирээч ээ гээд уриад байгаа. Таны өөрийн хандлага ямар байгаа вэ?

-Нийтийн хандлагыг бол сайн мэдэхгүй юм, хүн бүр өөрийн бодолтой, өөрийн сонголтоо олсон байдаг юм. Ер нь бол Монголд байгаа хүмүүс, Америкт очоод удсан монголчууд хооронд сэтгэлгээний зөрөөтэй болж эхэлнэ. Үүнийг харилцааны соёлын ялгаа гэж нэрлэх байх. Бид энд бол хамаагүй хамт олонч хүмүүс шүү дээ. Би ажилгүй болчихвол аав ээж дээрээ л очно. Аягүй бол хойморьт нь гараад суучихна. Нөгөө хэд аягүй бол үүдний өрөөнд унтана. Тэгэхээр би ажилгүй болохоос айхгүй. Бас нэг сайхан юм нь хамт олонч. Ах юу гэж бодож байгаа бол, найз юу гэх бол, дарга ер нь юу гэж дуугарах бол гэсэн бодлууд их. Америкт бие даасан чадвар амьдралд хэрэг болдог. Өөрөө л асуулаа шийдэж, амьдралаа авч явж чадахгүй бол юун аав ээж дээрээ очих. Аав ээж нь 18 хүргээд л баяртай гэнэ. Тийм нийгэмд амьдрахаар сэтгэхүй нь өөрчлөгдөнө, тэрнээс ч өөр арга байхгүй болно. Тэгэхээр тэнд байгаа хүмүүс буцах уу үлдэх үү, бүр үү, түр үү гэсэн хувийнхаа сонголтыг хийж байгаа юм. Хүн болгон явна аа л гэж хэлдэг юм, амаараа бол. Ер нь сүүлийн гурав, дөрвөн жил их олон хүн буцаж байгаа. Одоо энэ лекцийг зохион байгуулахад туслаж байгаа хүмүүс дандаа Америкт сурч, ажиллаж байсан хүмүүс. Ямар ч гэсэн тэнд байгаа олон монголчуудаас буцаж ирээд л байна. Буцъя гэсэн бодолтой хүн ч олон байна. Зарим нэг нь яах нь вэ гэж харж байгаа байх. Монголоос ч гэсэн одоо ир, улсаа хөгжүүл их дуудах л юм. Үүний хажуугаар эндээс явъя гэсэн бодолтой хүмүүс хэвээрээ л байх шиг байна л даа. Хүүе явах юмсан, яах вэ гэсэн хүмүүс зөндөө. Би өөрөө Америкт амьдраад л байгаа юм шиг боловч үнэн хэрэгтээ мэдээллийн технологийн тусламжтай яг л Монголд байгаа шиг байна шүү дээ. Энд байгаа миний хоёр найз надаас нэгнээ асууж байна. Цаадахь чинь сайн уу, юу болсон гэнэ гээд л. Биеэрээ л тэнд байгаа болохоор оюун санаа, харилцаа хамаг юм даяарчлалын аясаар нэг болж. Цагийн зөрөөнөөс болж намайг унтаж байхад тэд надруу мессеж бичсэн байгаа юм бусдаар бол яг л монголд байгаа шиг л амьдарч байна. Зарим төрийн байгууллагын ажилтан хүртэл боловсруулж байгаа бичиг цаасаа мэргэжлийн экспорт маягаар уншаадахаач гэж явуулна. Цахим хөтөлбөр, Ерөнхий сайдын яриад байгаа Цахиурын хөндий гээд нэг хөтөлбөр байна. Монгол чинь Америк шиг Цахиурын хөндийтэй болно гэж яриад байгаа. Тэрэнд хүртэл бид холбогдчихсон санал бодлоо өгөөд, зөвлөлд нь хүртэл орчихсон “тууж” яваа. Монголд байсан бол дунд нь ороод зангиа засч хуралд суух байх. Тэндээс бол орон дотроосоо би бичиж байна уу, хаанаас бичиж байна бүү мэд, ямар ч гэсэн холбогдоод л байгаа

-Ингэж яриад байх юм. Америк руу гарах явцгүй болсон байна лээ, ер нь гадаад гарч мөнгө хийх амаргүй болсон гэж. Америкт мөнгө олох тийм явцгүй болсон юм уу?

-Хувь хүнээс л хамаарах байх. Америк бол юу ч өөрчлөгдөөгүй. 30 жилийн өмнөх Америк яг тэр хэвээрээ. Мэдээж хөгжил бол явагдаж л байгаа. Би хүмүүсийг Америк руу мөнгө олох гэж явдаггүй байх гэж боддог. Мөнгө олох гэж явсан хүмүүс мөнгө олдог газар биш байна даа гэж ойлгосон байх. Тэндээ дасаад, санаа нь нэгдээд мөнгө олохгүй юм байна гэдэгтээ эвлэрсэн үү, зарим нь эвлэрэхгүй буцаад гэр рүүгээ туучихсан уу сайн мэдэхгүй л байна. Миний хувийн амьдралаас харж байхад Монголд байгаа хүн илүү мөнгөтэй байдаг юм байна лээ.

“Зуны лекц - 2010”: Нэтворкинг буюу танилын хүрээлэл

Хэдэн жилийн тэртээ АНУ-н санхүүжилттэй нэгэн төслийн хүрээнд Монголын авилгын талаар тайлан бичигдэж, энэ хавиар сүрхий яриа болсон юм. Англиар бичигдсэн уг тайланд “танил тал” хэмээн оруулгагүйгээр хэрэглэсэн нэр томьёон дор манайхны жаал будлианыг овоо гаргасан байж билээ. Үндсэн санаатай жаал санал нэгдсэн боловч яг үнэндээ бидний сэтгэхүй, уламжлал, соёлын ойлголтыг чамгүй ороож эсэргүүцсэн санагдсан тул уг тайланг ашиглан энд тэнд Монголын авилгал хэрээс хэтэрсэн, тэнд бүх асуудал зөвхөн танил тал, арын хаалгаар бүтдэг хэмээн хэлж, ярьж, бичдэг америкчуудтай хэдэнтээ тулж билээ. Багагүй цаг зарцуулж, цөөнгүй имэйл, факс, захидлын ард гарч нэгдсэн ойлголтод хүрч, миний танилын хүрээ тэднээр, тэдний нэтворкинг надаар өргөжиж, товчоор бид чамгүй сайн найз нөхөд болсон.

Хамт олонч үзэл санаатай, элгэмсэг зантай Монголчуудын хувьд гэр орныхон, хамаатан садан, найз нөхөд гэдэг их чухал шүү дээ. Хувь хүний үзэл дээр тулгуурласан нийгмийн тогтолцоотой харьцуулахад энэ танил тал нь авилгыг өөгшүүлж болох хэдий ч бүхэл бүтэн ард түмний сэтгэлгээ, соёлыг үгүйсгэж, тэр чигээр нь өөрчилж шинэчилнэ гэж болохгүй. Энэ талаар давхар стандарт (double standard) хэмээх ойлголтыг өргөн авч үзэх хэрэгтэй. Та бүхэн манай орны байдлыг сайтар мэдэрч, нүүдэлчдийн үе дамжиж ирсэн сэтгэлгээг ойлговол сайн хэмээн маргаж, хэлэлцсэн ухаантай. Үнэндээ эд нарт бас нэтворкинг гэсэн ойлголт байдаг, коунтри клаб (country club) хэмээн хүрээлэл бий шүү дээ. Дээр нь рекомэндэшион буюу тодорхойлолтоос хамаг хувь заяа шийдэгдэх нь бий. Мэддэг, таньдаг, найддаг нэгний санал ихээхэн нөлөөлдөг гэх мэтээр манайхны “Танилтай хүн талын чинээ” үг жинхэнэ биеллээ олдог газар. Энэ нь эдэнд хөгжил авчирдаг, найдвар төрүүлдэг, харин манай танилын хүрээлэл бол эсрэгээр байдаг байж болохгүй биз дээ.

Танилын хүрээлэл гэсэн уг ойлголт Зуны лекцтэй хэрхэн холбогдов, яагаад лекцийн талаар өгүүлэхдээ үүнийг бичив гэхээр санаачлагч бидний олон зорилгын нэг нь оролцогчдын танилын хүрээллийг өргөтгөх явдал байсан. Лекцийн вэбсайтны Боломж буланд “Оролцогчид нь хэн байх вэ?” гэсэн асуулт тавиад жагсаалтаар хариулснаа “Өдгөө барууны орнуудад их яригдаад буй networking гэгч ойлголт буюу танилын хүрээгээ тэлэх боломж бий болж буйд та өөрөө хамрагдаж, шинэ боломж олох юм” хэмээн дүгнэсэн билээ. Ингээд 250 гаруй сонсогчид, зохион байгуулагчид, лекторуудаас олон нь хоорондоо танилцаж, анд, найз, хамтран зүтгэгч, багш/оюутан, ажил олгогч, итгэлт ажилтан зэргээр ирээдүйн харилцааны суурь тавьсан гэдэгт итгэлтэй байна. Улс орны хөгжил дэвшилд хүний хүчин зүйл хамгийн нөлөөтэй бол хүмүүний хөгжилд багийн, хамтын хүч үнэлж баршгүй их хэрэгтэй биз ээ.

Бизнесийн (business networking), сошиал (social networking), хувь хүний (personal networking) танилын хүрээний талаар энд их яригддаг юм. Эдгээр ойлголтыг лекцтэй холбож товч тайлбарлая. Лекцийг ивээн тэтгэсэн, дэмжсэн, мэдээллийн түншээр ажилласан олон байгууллага, бизнесийг өмнө дурдсан билээ. Эдний дийлэнх нь лекцийн зохион байгуулагч Цахим мэдлэг ТББ-н бизнесийн хүрээнийхний хэсэг юм. Цахим сургалт нэвтрүүлж, мэдлэгийн менежмент хийдэг байгууллагын хувьд цахим сургалтын кампус байгуулж, цахим сургалт хэрэгжүүлэх ур чадвар олгох сургалтууд онлайнаар зохион байгуулж, Монголын их дээд сургууль, бизнесийн болон төрийн бус байгууллагуудын сургалтын албадын 100 гаруй багш, мэргэжилтнүүдийг сургаж төгсгөсөн зэргээр ашгийн бус үйл ажиллагаа эрхэлнэ гэдэг нь гадаад дотоодод бизнесийн чамгүй хүрээлэл үүсгэж чадсаны үр дүн биз ээ.

Лекц зохион байгуулах талаар цахим өртөөгөөр хэлэлцэгдэж байх үед Цахим Өртөө холбооны удирдах зөвлөлийн гишүүн, ЮуЭсАй компанийн Ц.Буянцогтоо анд 100 ам доллароор ивээн тэтгэхээ илэрхийлсэн юм. Үндэсний хөгжил, шинэтгэлийн хороон дээр өндөр технологийн талаар нэгэн семинарт суугаад орой нь андтай нүүр тулан танилцаж, санаа нийлэн ярилцаж, санал нэгдэн хөөрөлдөж, жаал шар айраг зооглов. Нэг их олон хонолгүй анд уруу залгаад, “гар бариад бугуй барина” гэх явдал болж, чи хөө нөгөө зуугаа нэмээд нэг лекц даачих, Онолт андын лекцийг ивээн тэтгэгч хэрэгтэй байна, шинжлэх ухаан технологийн хөгжлийн талаар ярих нь танай үйл ажиллагаа, чиний хүсэл мөрөөдөлд яг таарна хэмээв. И.Цэрэн-Онолт доктор тун идэвхтэй цахим өртөөчин төдийгүй, холбооны гишүүн, мөн лекцийн өмнөхөн гадаадад буй Монголчуудын анхдугаар чуулганд Буяагийн хамтаар салбар хуралдаанд илтгэл хийсэн бөгөөд тэд эртний онлайн (social) танилууд. 1999 онд байгуулагдсан цахим өртөө давгүй сошиал танилын хүрээг үүсгэсэн нь эндээс харагдана. Мөн энэ явдал сошиал танилын хүрээний давгүй жишээ ч биз.

Оюутан цагаа хамтдаа өнгөрөөж, халбага ногоотой шөлөө хуваалцаж байсан алтан сайхан найзуудтайгаа хөгжилтэй явдлаа санан дурсаж, өнөөгийн ажил, амьдралаа хуваалцан хэлэлцэж, яриа өрнүүлж Майхан толгойн зусланд суух нь ээ, бид бүгд их дээд сургуульд дахин суралцаж шинэ мэдлэг олжээ. АНУ, Солонгосын доктор тус бүр нэг, магиструуд гэхэд АНУ-с гурав, Тайванаас нэг, дээр нь мэргэжлээрээ Японд найман жил ажилласан нэг, АНУ-д 10 гаран жил ажиллаж буй хоёр гээд … сайхан хамт олон ширээ тойрон суугаад нэг мэдсэн лекцийн талаар ярилцаж байна аа. Эндээс лекцийн хоёр дэмжигч гарч ирсэн бөгөөд үүнийг мань хувь хүний танилын хүрээний сайн жишээ хэмээн бодож байна.

“Зуны лекц - 2010”: Лекцийн танхим

Анхандаа лекцийн төгсгөлд ганц удаа санал асуулга бөглүүлэхээр төлөвлөхөд нь улсууд өглөөний ярианы талаарх санал бодлоо мартчихсан байдаг, ер нь бол лекц бүрээр санал асуулга байвал тун зүгээр гэхэд сонсогчид будилчидаг, уйдчихдаг талтай гээд хоёр лекц өнгөрөх тутам сонсогчдоор санал асуулгын анкет бөглүүлэхээр зохион байгуулсан. Цөөнгүй сонсогчдод танхим сэтгэлд нь хүрээгүйгээ санал асуулгад тусгасан нь танхимын бүгчимээс болсон биз ээ.

Лекц болсон танхим миний хувийн бодлоор тухайн үеийн хамгийн сайн сонголт байсан. Кэмпински Хаан Палас зочид буудал шиг төвийн эйркондишнтой (central air conditioning system) барилга Улаанбаатарт тун цөөхөн шүү. Чингис зочид буудал, Улаанбаатар зочид буудал, драмын театр ингэж халахгүй гэх хүмүүс гарч байсан хэдий ч зуны тэр халуун өдрүүдэд 270 орчим хүн бүтэн өдрөөр сууна гэхэд ялгаагүй л амаргүй байдал үүсэх биз ээ.

Лекц анх санаачлах үед бид Мэдээллийн технологийн үндэсний паркийн хурлын танхим, МУИС-н дугуй заал, ШУТИС-н хурлын танхим гэсэн сонголтууд зохион байгуулагчид санал болгосон ч паркийн танхим засвартай таарч, МИУС-тай холбогдож амжилгүй оюутны амралт эхлүүлж, ШУТИС зөвшөөрч ойр зуурын засвар хийлгэж байхад нь газар дээр нь үзэж танилцаад халуун бүгчим болон нойлын өрөөний байдлаас хамаарч өөр танхим хайхад хүрч билээ. Энэ үеэр драмын театрыг санал болгосон ч арга хэмжээ лекц сургалт гэхээсээ шоу маягтай болчих гээд татгалзаж билээ.

Кэмпински зочид буудал олон улсын чанартай хурал, сургалт зэрэг үйл ажиллагаа өргөнөөр зохион байгуулдаг нь ихээхэн анхаарал татсан. Мөн лекцийн өмнөхөн, нэг хоногийн хугацаатай ажлын айлчлал хийсэн, АНУ-н Хэритэж сангийн мэргэжилтэн Антонитой америк дахь монголчуудын худалдааны танхимын шугамаар хэдэн үйл ажиллагаа амжуулахад мань хүн тус буудалд буусан, манай лектор Өлзий Улаанбаатарт хэд хонохдоо мөн энд өрөө авсан зэргээс олж анзаарсан хувийн туршлагаасаа үзэхэд тус буудлын үйлчилгээ, өрөө танхимын зохион байгуулалт, хөргөлтийн систем нь ихэд таалагдсан. Интэрнэтээр гадаадаас захиалга шууд авдаг тун цөөхөн буудлын нэг болох нь мөн нөлөөлсөн. Хойд Америк Монголын бизнесийн зөвлөлийн сүүлийн хоёр жилийн хурал энд болоход манай танхимаас оролцож байсан хүмүүсийн санал бас ихээхэн нөлөөлсөн гэхэд болно.

Танхимын техник хангамж, аудио боломж, микрофонийн хүрэлцээ, мэргэжилтний туслалцаа, дэмжлэг, чадвар, засалт, цэвэрлэгээ бүгд үлгэр жишээ сайн байсан. Бидний хувьд зөвхөн гурван самбар өлгөх, лаптопоо авчрах ажил оногдож бусдыг нь буудлынхан бүрэн бэлтгэсэн нь үнэхээр том дэмжлэг байсан. Гол танхимаас гадна, бүртгэлийн өрөө, мөн цайны зориулалттай хоёр өрөө гэх мэтийг өөр газар бий болгох амаргүй биз ээ.

Түүнчлэн завсарлагаар өгсөн цай, кофе, нарийн боов олны талархал ихээр хүртэж байна лээ. Мэргэжлийн өндөр төвшинд гэж болохоор тийм сайхан үйлчилгээг амтлаг бүтээгдэхүүний хамтаар бий болгоно гэдэг амар бүтэх ажил бус. “Хөөх, энэ кофе, кэйкийг ингээд хоёр удаа энэ буудлын зоогийн газраас худалдаж авахад танай лекцийн тасалбарын үнэ хүрэхгүй” хэмээн тоглоом хийх нэгэн таарч байв. Аяга, таваг, халбага яг цагтаа хэрэгтэй газраа бэлэн, цэвэрлэгээ олны хөлд дарагдахгүй хийж байгаа нь мэдэгдэхгүй түргэн шуурхай гээд ер нь магтах зүйл мундахгүй нь дээ.

Яг хурал болоход анзаарах нь ээ, хурлын танхим нь үндсэн барилгаасаа ялимгүй гадна нэмж залгаж барьсан байдалтай, төвийн хөргөлтдөө холбогдоогүй бөгөөд өрөөний зориулалттай гурван төхөөрөмжөөр хөргөдөг юм байна. Энэ нь өдөржин танхим дүүрэн суух олон хүний хөргөлтийн хэрэгцээг бүрэн хангаж дийлэхгүй цөөнгүй хүнээс бүгчим гэсэн үнэлгээ авчээ. Байдал нэгэнт ийм болсон тул зочид буудлынхан нэмэлт сэнснүүд байрлуулж, зохион байгуулагчид хангалттай тооны ус танхимд тавьж, сонсогчид тэвчээртэй сууж гэх мэтээр хамтын чармайлт ихээр гаргасан нь үр дүн сайтай болсон.

Танхимтай холбоотой бас нэгэн зүйл тэмдэглэгдсэн нь хойгуур дуулдахгүй байна хэмээсэн гомдол юм. Эхний лекторын ярианы байдал, олон монголчуудын өмнө гараад биеэ барих болон өмнө нь Ерөнхийлөгчийн зарлигийг сүрлэгээр дуудсантай харьцуулсан гэх мэтийн шалтгаанууд бий байх. Тухайн үед би өөрийн биеэр хойгуур алхаж, сонсож үзсэн билээ. Дээр өгүүлсэн гурван хөргөгч төхөөрөмжийн хажууд яригчуудаа байрлуулсан юм билээ. Ингэхээр тэр жижиг нарийн зурвасын дор суугаа улсад арай сул дуулдаж байна лээ. Голоор байх сул зайнуудад шахаж суухыг зөвлөж билээ. Мөн лекторууд ч микрофонтойгоо ажиллаж дасаад ирсэн.

За бас нэг зүйл нь телевизийнхэн урдуур хаагаад байна гэсэн нь яах аргагүй бид өөрсдөө эхнээс нь бодох зүйл байсан. Алдаанаасаа сурна аа гэж, ингээд дараа жил юутай ч хэвлэл мэдээллийнхэнд тусгайлсан зай засах хэрэгтэй гэж санасан. Мөн тэдний олон микрофон лекторт зүүчихээр ярихад амаргүй юм билээ. Бусад маань яасан юм, миний хувьд ядаж алхаад авж болохгүй, олон утас хөлд тээглээд, баруунаас нэг мик, зүүнээс бас өөр мик гэх мэтээр эргэхэд ч амаргүй юм билээ. Дээр нь мань улсуудын дундуур явж ярьдаг, нааш цааш холхидог, гараа хөдөлгөдөг мэтээр илтгэгчийн тааруу чанартайг хэлэх үү … Бас л сургамжтай юм билээ ... Дараа жил өөр шийдэл олсныг тэр үед нь үзээрэй :-).

За ингээд анхны лекцийн танхимаас авах юм ихтэй, санах юм ихтэй байлаа. Хойтон жил дахин уулзахдаа танхимд ямар шинэлэг зүйл, өөрчлөлт хийгдснийг харцгаая.

Зааж сургаж, заавал хэрэгжүүл гэхгүй, мөн сүрхий шүүмжлэх ч үгүй

"Зуны лекц - 2010"-г бэлтгэж байх үедээ зургадугаар сарын 28-нд Саруул бид хоёр МонЦаМэ-д нэг ярилцлага өгсөн нь тэдний сонин дээр хэвлэшдсэнээс онлайнаар энд тэнд харагдаагүй юм байна. Үүнийг нэг блогдчихоё.

Гадаадад байгаа Монгол мэргэжилтнүүдийн зуны лекц 2010:

Зааж сургаж, заавал хэрэгжүүл гэхгүй, мөн сүрхий шүүмжлэх ч үгүй

Гадаадад байгаа монгол мэргэжилтнүүдийн Зуны лекц - 2010 Улаанбаатар хотноо зохион байгуулагдах хэвлэлийн мэдээлэл гарсантай холбогдуулж уг үйл ажиллагааг санаачлагчдыг төлөөлүүлэн АНУ-ын Миссури мужаас Э.Жагдагдорж, Вашингтон хотоос М.Саруул-Эрдэнэ, нартай онлайнаар холбогдов.

Та бүхэн ямар учиртай, юун сургалт явуулж байгаа билээ?

Сүүлийн үед Монголд олон сайхан үйл явдал болж, уул уурхайн салбарын идэвхжилтэй холбогдоод ирээдүйд эдийн засгийн ач холбогдолтой байх ямар төсөл, аль салбарт юу хэрэгжүүлэх талаар өргөн хэлэлцэж байна. Одоо нөгөө “баялгийн хараал” гээчийг нь хүртэхгүйн тулд оюуны хөрөнгө оруулалтыг эх орондоо чиглүүлэх болон гадаадын зах зээлд, ялангуяа санхүү эдийн засаг, хөрөнгө босгох арга хэлбэр, оюутан сургахад ихээхэн анхаарч ярилцаад байгаа. Тухайлбал, АНУ-ын засаг захиргаанд жил бүр 1000 гаруй оюутан сургах хамтарсан тэтгэлгийн саналыг тавиад жил хэрээтэй болж байна. Эдийн засгийн үр өгөөж өгөх тодорхой салбаруудын улсын хөрөнгө оруулалттай аж ахуйн нэгжүүдэд гадаадын мэргэжилтэн өндөр хөлсөөр урьж залж ажиллуулсан хэвээр байна. Зарим аж ахуйн нэгжийг гадныханд мэнэжмэнтийн хувьчлалаар өгөх тэндэр ч зарласан байгаа. Эндээс манай улс оюуны хөдөлмөр, хөрөнгө оруулалтад анхаарал их хандуулж байгаа ч басхүү нарийн мэргэшсэн боловсон хүчнээр дутмаг хэвээр болох нь харагдана.

Мөн гадаадад байгаа иргэдээ буцаан татах талаар арга хэмжээ авах уриа, дуудлага гарч эхэлж байна. УИХ-ын гишүүн С.Баяр Ерөнхий сайд байхдаа АНУ-д айлчлал хийхийн өмнө нэгэн захидал бичсэн нь нилээд шуугиулсан. Тэрбээр гадаадад байгаа иргэдтэй харьцах нэгж байгуулсан нь одоогийн засгийн газарт үргэлжлээд үйл ажиллагаагаа идэвхтэй явуулж эхэлжээ. Зөгийн үүр гээд хөтөлбөр боловсруулчихаж, энэ жилийн хүн амын тооллогод гадаадад байгаа Монголчуудаа хамруулж чухам хэдэн иргэн байгааг тоолж тогтооно гэх мэтээр эх нутгаасаа алсад байгаа зон олонд ихээхэн анхаарал хандуулж байна.

Ингэхээр бидний зүгээс басхүү сонирхолоо илэрхийлж, мэдсэн сурснаа эх орондоо хүргэе, мэдлэг дамжуулж нутагшуулья, улс оронтойгоо холбоо хэлхээгээ сайжруулья, нутагтаа байгаа мэргэжил нэгтнүүдтэйгээ улам ойртож, биеэ биеэсээ харилцан суралцья гэсэн зорилго өвөртлөөд байгаа учиртай юм.

Монголд болдог, хийгддэг семинаруудаас юугаараа онцлог байх вэ?

Сүрхий онцлоод байх юу байхав дээ, олон сургалт семинартай төстэй биз ээ. Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж манай үйл ажиллагааг бүрэн дэмжиж, зуны лекц Ерөнхийлөгчийн ивээл дор зохион байгуулагдан, Ерөнхийлөгч нээлтийн үг хэлэх нь гадаадад мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа Монгол эрдэмтэн, мэргэжилтнүүдийн санаачлагаар бий болсон ажлын нэг онцлог байх. Лекц унших бүрэн бүрэлдэхүүн нь барууны хөгжингүй орнуудад мэргэжлээрээ тогтвор суурьшилтай ажиллаж байгаа Монголчууд гэдгээрээ анхаарал нилээд татах байх. Багш төвтэй системээс шавь төвтэйд шилжиж буй өнөөгийн Монголчуудын хувьд зөвхөн нэг нь ярьж бусад нь дагадаг сургалтын тун танил системээс арай өөр зүйлийг олж харах болов уу. Зөвхөн багш заадаг биш, багш ч өөрөө бас суралцаж, мэдлэгээ солилцож байдаг системийн үнэр эндээс ханхална хэмээн итгэж буй. Бид энэ барууны нийгмээс жаал суралцаад, эндээ амьдралаа аваад явчих ажил хөдөлмөр эрхлээд багагүй цаг хугацааг өнгөрөөлөө. Одоо тэгээд энд юу хийдэг, юу мэддэгээ өгүүлж ярих санаатай. Бид юу санаж, яаж ажиллаж, хэрхэн дүгнүүлдгээ л жишээлнэ. Түүнээс зааж сургаж, заавал хэрэгжүүл гэхгүй, мөн сүрхий шүүмжлэх ч үгүй.

Семинар удирдах багш нараа танилцуулахгүй юу?

Лекторууд нь АНУ-ын Миззурийн Их Сургууль, Конгрессийн Номын Сан, Финландын Аабо Академи Их Сургууль, Майкрософт компани, Симко Инкорпорайтэд компанид мэргэжлээрээ тогтвортой ажиллаж байгаа монгол эрдэмтэн, мэргэжилтнүүд. Лекц бүтэн өдөр үргэлжилж, таван илтгэгч найман лекц уншина. Эрдэм шинжилгээ, судалгаа, технологийн чиглэлээр үдээс өмнө, нийгмийн чиглэлээр үдээс хойш илтгэнэ. Бидний дөрөв нь барууны орнуудад ажиллахаасаа өмнө эх орондоо мэргэжлээрээ тодорхой ажил хийж, бүтээл арвинтай хөдөлмөрлөж сурсны хэрэг гарч шалгуур өндөр, өрсөлдөөн ихтэй энэ орчинд ажиллаж, амьдарч байна. Хоёр нь эндээ их дээд сургуульд багшилж, гурав нь докторын зэрэг энд хамгаалсан. Нэг нэгээр нь танилцуулбал нилээд урт болох тул товчлоод лекцийн вэб сайтаас лекторуудын бүрэн танилцуулгийг аваарай гэе.

Ийм томоохон арга хэмжээ зохиоход хөрөнгө мөнгө их гарах нь мэдээж. Тэрийгээ хэрхэн зохицуулж байна вэ? Ивээн тэтгэж байгаа байгуулагууд байна уу?

Олны хүч оломгүй далай гэдгийг баталж байгаа даа, энэ талаар. Гадаадад төгсөөд нутагтаа хариад мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа олон хүний хүч хөдөлмөрөөр хэрэг бүтэж байна. АНУ-д төгссөн Я.Болд-Эрдэнэ, Г.Ганзориг, А.Мэнд-Орших, Б.Номинчимэд, Ц.Оюундарь, Я.Өлзийболд, Д.Сайнбаяр, С.Эрдэнэболд, Германд төгссөн Б.Даваадорж, Ч.Отгочулуу гээд нэрлэвэл барахгүй урт жагсаалт гарна. Хамгийн гол ажлыг зохион байгуулагч Цахим Мэдлэг ТББ-н Я.Цэцэг-Өлзий (УЗД), Б.Оюундарь (зохицуулагч) тэргүүтэй хамт олон амжуулж буй. Цахим Өртөө холбоо ТББ-ынхан ч дэмжлэг үзүүлэхээр шийдсэн. Лекторуудын гурав нь Цахим Өртөөний гишүүн, тэдний хоёр нь өртөөний УЗГ юм. Хамгийн чухал ивээн тэтгэгчдийн асуудал нилээд нээлттэй, санхүүгийн дэмжигчдээ хайсан хэвээр буй. Зохион байгуулагч Цахим Мэдлэг ТББ энэ талаар маш их зүтгэлтэй, ачаалалтай ажиллаж байгаа. Мэдээллийн ивээн тэтгэгчид олноор бий болж байгаа. Ерөнхий ивээн тэтгэгч, санхүүгийн хувьд дэмжлэг үзүүлэгчдийн хувьд Хаан Банк, Мобиком, Скайтэл, ЭмСиЭс мэнэжмэнт, Грэйп Сити Монгол, Мигма Электроникс гээд жар гаран байгууллагад хандаад буй. Эндээс манай бизнесийнхэн гадаадын шалгуур, босго давсан, тэндээ үнэлэгдээд ажиллаж буй Монголчууддаа хэр хандах нь мэдэгдэнэ биз ээ. Зөвхөн лекцийг дэмжиж буй бус, харилцан дэмжилцсэн, хэн хэндээ тустай сайхан ажил тал талаасаа гар нийлж босгож чадна хэмээн бүрэн итгэж байгаа.

Зохион байгуулагч байгууллага гээд Цахим Мэдлэг ТББ-г хэдэнтээ дурдлаа. Олон хүн уг байгууллагыг сайн мэдэхгүй байх. Тус байгууллагыг товч танилцуулж, яагаад та бүхэн энэ байгууллагыг сонгох болсон талаар өгүүлнэ үү?

Цахим Мэдлэг нь Монгол улсад цахим сургалтыг нэвтрүүлэх, мэдлэгийн менежмент хийх зорилгоор 2006 онд байгуулагдсан ашгийн бус, бие даасан төрийн бус байгууллага юм билээ. Цахим сургалтын өөрийн кампус байгуулж, цахим сургалтыг хэрэгжүүлэх ур чадвар олгох хоёр төрлийн сургалтыг онлайнаар зохион байгуулан, одоогоор их дээд сургууль, бизнесийн болон төрийн бус байгууллагуудын сургалтын албадын 100 гаруй багш, мэргэжилтнүүдийг сургаж төгсгөсөн.

Бидний зүгээс эдний сургалтад хамрагдан сууж үзсэн. Лекцээ залгуулаад онлайн хэлбэрээр сургалт үргэлжүүлэхэд тун дөхөмтэй, боломжийн сайн байгууллага гэж үзсэн тул зохион байгуулагчаар сонгож авсан. Мөн эдний ажлын арга барил, оюуны өмчийн үнэлгээ нь их зөв зүйтэй санагдсан юм. Хичээлийн аргачлал, онлайн сургалтын орчноо Германы болон АНУ-ын сургалтын байгууллагуудтай холбогдож зохих гэрээ, лицэнзийг нь авч, албан ёсоор орчуулах зэргээр гадны арга барилыг жинхэнэ нутагшуулж буй байдал мэдрэгдсэн нь их нөлөөлсөн. Түүнчлэн саяхан Германд төвтэй Олон улсын хүний нөөцийн чадавхийг бэхжүүлэх ИнВЭнт байгууллага, Филиппиний Нээлттэй Их Сургуультай хамтран “Электрон сургалтыг хөгжүүлэх ба хэрэгжүүлэх нь” олон улсын сургалтыг Монголд анх удаа амжилттай зохион байгуулсан нь бидний санаачлагын лекцийг сайн зохион байгуулж чадах итгэлийг төрүүлсэн юм.

Байгууллага, хувь хүмүүс хэрхэн оролцож болох вэ? Жишээ нь манай сониныг уншиж байгаа жирийн нэг албан хаагч, эсвэл оюутан хувиараа орж, мэдлэгээ арвижуулъя гэвэл болох уу? Хэнд хандах вэ?

Лекц нь их дээд сургуулийн багш, эрдэм шинжилгээний ажилтан, хэвлэл мэдээллийн ажилтан, мэдээлэл холбооны технологийн мэргэжилтэн, төрийн албан хаагч, оюутан, бизнес эрхлэгч, хүний нөөцийн ажилтан болон сонирхсон бүх хүнд нээлттэй. Илтгэгчид барууны хөгжингүй орнуудын сургалт, шинжлэх ухаан, нийгмийн асуудлыг төрөлх Монголынхтойгоо хослуулан илтгэж, энэ мэдлэгийг хэрхэн нутагшуулах талаар оролцогчидтой чөлөөт ярилцлага хийнэ. Түүнчлэн барууны хөгжингүй орнуудад мэргэжлээрээ тогтвор суурьшилтай ажиллахын тулд ажлын ямар шаардлага, стандарт, босго шалгуурыг давж, улмаар өндөр өрсөлдөөн дунд хэрхэн ажиллаж амьдардаг тухайгаа сонирхуулах юм.

“Мэдлэг хэрхэн төрдөг вэ?”, “Мэдээллийн технологийг хэрэглэх, нутагшуулахад юуг анхаарах вэ?”, “Түншүүд яавал урт хугацаанд амжилттай ажиллах вэ?” болон бусад олон сонирхолтой асуултуудын хариуг оролцогчид лекцээс олж авахын зэрэгцээ олон хүнтэй танилцаж, хамтран ажиллах боломжийг өөртөө нээнэ.

Олон нийт урьдчилсан бүртгэл хийгдэж оролцох юм. Лекцийн вэб сайтаар дамжуулан бүртгэл хийгдэнэ. Ивээн тэтгэгч байгууллагуудын боломж, сонирхол, нийт тэтгэлгийн хэмжээ зэргээс хамаарч лекцийн билетийн үнийн хэмжээ тогтоогдоно. Одоогоор бүртгэл онлайн хийгдэж байгаа. Төлбөрийн хэмжээ бүрэн тогтмогц бүртгүүлсэн жагсаалтын эхнээс нь зохион байгуулагчид холбогдоно.

Дэлгэрэнгүй танилцуулга вэбээс аваарай, бүртгэлээ вэбээр хийлгээрэй гээд хэдэнтээ лекцийн вэб сайтын талаар дурдчихлаа. Яг онлайн хаяг нь юу билээ?

http://summer.monamerchamber.org гэсэн хаягаар холбогдоод дээд талын хөндлөн цэсүүдээр дамжуулан олон төрлийн дэлгэрэнгүй мэдээлэл аваарай. Тэнд бүртгүүлэх хуудас, асуулт гарвал холбогдох хаяг, имэйл, утас бий. Мөн ивээн тэтгэх, хамтран ажиллах байгууллага, хувь хүн байвал вэбд байгаа харилцах хаягаар хандаарай.

Ярилцсан МонЦаМэ агентлагийн сурвалжлагч Э.Адьяасүрэн

“Зуны лекц - 2010”: Дэмжигчид та бүхэндээ их баярлалаа

Лекцийн үйл ажиллагааг дэмжих, ивээн тэтгэх, мэдээллийн түнш болох зэрэг ангилал бий болгосон талаар өмнөх бичлэгтээ дурдсан. Уг ангиллын хаана нь ч хамаарахгүй, гэхдээ хамгийн чухал, хамгийн өндөр дэмжлэг, хамгийн сайн энерги өгсөн дэмжигчид бол лекц дуусан дуустал танхим дүүргэн суусан 250 гаруй эрхэм сонсогчид билээ. Лекц эхлэхээс хоёр хоногийн өмнө манай тасалбар бүрэн дууссан, гадуур эрэлт бий болж, энд тэндээс утас нэлээд цохиж буй талаар зохион байгуулагчид дуулгаж байсан нь, за ер нь үүнээс бүр өмнө тасалбар хэвлэгдээгүй байхад онлайнаар бүртгүүлсэн хүний тоо 200 дөхөөд ирэх үе буюу зарим нэг ивээн тэтгэгчид эцсийн шийдээ өгөөгүй байхад сонсогчид хамгийн том дэмжигчид болж, асар их урам зориг олгож буй юм байна хэмээн бодож, мань хувьдаа талархаж эхэлсэн билээ. Тийм ээ, танхим дүүрэн нүд өөдөөс тань хараад, идэвхтэй гараа өргөөд, инээж хөөрөөд, шинэ мэдээлэл, мэдлэг олж авах гээд сууж байх шиг сайхан үе ховор биз ээ. Лекцэд хүрэлцэн ирсэн сонсогчид доо их баярлалаа.

Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийн тамгын газар, Харилцаа холбооны зохицуулах хороо, Мэдээллийн технологийн үндэсний парк, Монгол Улсаас АНУ-д суугаа Элчин сайдын яам лекцийн дэмжигчээр зохион байгуулалтад оролцсонд хувиасаа маш их талархаж буйгаа илэрхийлье. АНУ-д хөрөнгө мөнгөөр тусалсан, ажил үйлчилгээ төлбөргүй хийж дэмжсэн, ажлаар хангасан, хууль санаачилсан гээд дийлэнх тохиолдолд тухайн үйл явдлыг спонсорлосон гэх томьёолол хэрэглэдэг. Энэхүү спонсорлохыг монголд ивээн тэтгэсэн гэж орчуулаад байх, гэхдээ ихэвчлэн эхний санхүүгийн дэмжлэг үзүүлсэн утгаар илэрхийлдэг юм байна. Ингээд төрийн байгууллага, төрийн өмчид бизнес аливаа ажиллагааг ивээн тэтгэхийг хууль тогтоолоор хориглосон, гэхдээ өөрсдөө зохион байгуулж мөн дэмжиж болох юм байна. Эндээс үйл ажиллагаагаараа дэмжлэг үзүүлсэн дээрх байгууллагуудыг спонсор хэмээн нэрлэж болохгүй гэдэг гаргалгаа гардаг ажээ.

Таван Богд, Юнител компанийн миний утас үйлчилгээ, Петровис, Кэмпински Хаан Палас, Хаан Банк, Говь, ЮүЭсАй, МайСофт, болон Миско компани лекцийг ивээн тэтгэж дэмжлэг үзүүлсэнд маш их баярлалаа. Мөн зарим лекторуудын замын зардалд нэмэр үзүүлж томилолтын зардлаас даалцсан Майкрософт, Аргамаг Инкорпорайтэд, Илиос Нэтворкинг компаниудад талархал илэрхийлэх нь зүйтэй.

Анхны имэйл, утас цохилт, уулзалтаар саналыг эерэгээр хүлээн авч, асуудлыг түргэн, шуурхай шийдэж, зохих шийдвэр гарган дэмжлэг туслалцаа үзүүлсэн С.Алтанцэцэг, Ч.Андаа, Ц.Баатарсайхан, Ж.Баянмөнх, Ц.Буянцогтоо, Ё.Сүхбаатар, Д.Хулан, Э.Цогтгэрэл нарын захирлууд болон УИХ гишүүн Н.Ганбямба, А.Ганбаатар зөвлөх, Г.Ганзориг зөвлөх, Х.Бэхбат сайд, А.Ариунаа, Л.Алтангэрэл, Б.Болдбаатар, Ц.Оюундарь, С.Эрдэнэболд нарт их баярлалаа.

Өнөөдөр сонин, Өдрийн сонин, Ардчилал, Монголын мэдээ, Бизнес таймс сонингууд, Монголын Олон нийтийн ТВ, NTV ТВ, Эх орон ТВ, Ийгл ТВ, МонЦаМэ агентлаг, Хэвлэлийн хүрээлэн, Датаком компани, Цахим Өртөө Холбоо ТББ болон gogo.mn, davalgaa.mn, inet.mn,medee.mn, mix.mn, news.mn, olloo.mn, sonin.mn онлайн сайтууд, Компьютер Таймс сэтгүүл, Цаг төр сэтгүүл, түүнчлэн АНУ-д бүртгэлтэй, АНУ-с үйл ажиллагаа явуулдаг Даяар Монгол Онлайн, Орлоо Онлайн мэдээлэл, Замдаан Онлайн зэрэг хэвлэл мэдээллийн түншүүдгүйгээр лекц амжилттай болж чадахгүй байсныг дурдъя. Зуны лекц гээд энэ тавдугаар сард Гүүглээр хайлт хийхэд тэг үзүүлэлт гарч ирж байсан бол өнөөдөр уг хайлтын үр дүн 111 мянган давж байгаа нь манай мэдээллийн түншүүдийн ажлын үр дүнг үзүүлэх биз ээ. Хэвлэл мэдээллийн дэмжигчиддээ их баярласнаа илэрхийлье.

Олны хүч оломгүй далай гэдгийг баталсан бас нэгэн зүйл нь гадаадад төгсөж нутагтаа хариад мэргэжлээрээ ажиллаж байгаа олон хүний хүч хөдөлмөрөөр лекц бүтсэн билээ. АНУ-д төгссөн Я.Болд-Эрдэнэ, Г.Ганзориг, А.Мэнд-Орших, Б.Номинчимэд, Ц.Оюундарь, Я.Өлзийболд, Д.Сайнбаяр, С.Эрдэнэболд, Германд төгссөн Б.Даваадорж, Ч.Отгочулуу, Солонгост төгссөн Н.Баатархуяг, Э.Цэрэнцоодол гээд нэрлэвэл барахгүй урт жагсаалт гарна. Мөн онцолж нэрлэх нэгэн эрхэм анд бол өдий хүртэл нүүр тулж уулзаж амжаагүй яваа С.Дөлмандах юм.

Хамгийн гол ажлыг амжуулсан зохион байгуулагч Цахим Мэдлэг ТББ-н хамт олон Я.Цэцэг-Өлзий (УЗД), О.Золзаяа(захирал), Б.Цацрал (мэргэжилтэн), Б.Оюундарь (зохицуулагч) болон Австрали, Германы хоёр мэргэжилтэн Франсис, Ионас нарт талархаж буйгаа илэрхийлье.

Ингээд санаа нэгдэж, сэтгэл гаргасан лекторууд доктор Я.Борчулуун, доктор М.Саруул-Эрдэнэ, доктор И.Цэрэн-Онолт болон Л.Бат-Өлзий нартаа их баярлалаа.

Гадаадад байгаа Монгол мэргэжилтнүүдийн Зуны лекц - 2010: албан бус тайлангийн эхний хэсэг

За нэг ийм үйл ажиллагаа санаачлаад, зохион байгуулалцаад, нэг мэдсэн болж өнгөрөөд одоо чамгүй олон хүн үр дүнг нь, үргэлжлэлийг нь нэхээд … дуусчихдаггүй ажил юм аа. Уг арга хэмжээ тун сайхан боллоо гэсэн хэмээн урам хайрласан нь их олон. Анхных л юм хойно, алдаа оноо байсан биз. Шүүмж, сануулга, хүсэлт мөн тасрахгүй. Зохион байгуулсан байгууллага нь тайлан мэдээ, хэвлэлийн мэдээ бэлтгээд тарааж байна лээ. Миний хувьд өөрийн хувийн зүгээс элдэв санасан бодсоноо блогдое.

Юуны өмнө бидний хэсэг нөхдийн саналыг хүлээн аваад зогсохгүй бүрэн дэмжих болсон Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид талархаж байна.

Төрөө дээдэлдэг, дээрээс ихийг хүлээдэг сэтгэхүйтэй Монголчууд лекцийн сонсогчид болж буйн хувьд энэ үнэхээр том асуудал, том дэмжлэг байсан. Ерөнхийлөгч туйлын зөв зүйл сэджээ, ингэж монголчууд монгол хүнээ сонсох, үнэлэх цаг болсон, эднийгээ эргүүлж дуудаж эх орныхоо хөгжилд оролцуулбал гэх улс олон таарсан.

Дарга бид хоёр ажил дээр ялгаатайгаас гараад яг ижилхэн хүн, бид тэгш эрхтэй гэсэн сэтгэхүйтэй Америкчууд, америк байгууллагуудад мөн дээрх шийдвэр тун нааштай ойлголт төрүүлсэн. Жирийн нэгэн мэргэжилтнээ ихэд өндөрт хүлээн авч, Ерөнхийлөгч нь дэмжээд үйл ажиллагааг нь ивээлдээ авна гэдэг нь нэг зүйл хэлээд буй юм. Америк ойлголтоор бизнес томрохоороо засагтай харилцдаг, хувь хүн чадварлаг байх тусмаа төрийн хэмжээнд үнэлэгдэнэ гэж үздэг. Энэ харилцана, үнэлнэ гэдэгт эрх тэгш хамтын ажиллагааг ойлгодог.

Дээрхтэй холбогдоод хамтран зохион байгуулъя гэсэн санал маш ихээр ирсэн. Энэ талаар санаачилга гаргасан нөхдүүд, Америк дахь Монголчуудын худалдааны танхимын зүгээс “Бид нэг зохион байгуулагчтай харилцана, бусад байгууллага үйл ажиллагааг дэмжих, ивээн тэтгэх, мэдээллийн түнш болох зэргээр хамтарна” гэсэн тогтсон байр суурьтай байлаа. Хожим хүлээх хариуцлага гарвал ганц зохион байгуулагч үүрнэ, түүнээс хэн нэг уруугаа түлхээд байх асуудал гарахгүй байх шаардлага байсан. Мөн ерөнхий үйл ажиллагаа нь ганц лекцээр дуусахгүй, цаашид үргэлжилж, тасрахгүй байх талыг бодож үзсэн. Монголын байгууллагууд, бизнесүүд бүгд үүнийг ойлгож дэмжлээ. Бидний тогтсон ангиллаар хамтран ажиллаж, тодорхой дэмжлэг үзүүлсэн.

Америк байгууллагуудын хувьд лекц анхаарлыг нь татаж, сонирхлыг нь төрүүлж чадсан хэдий ч миний хувийн зүгээс, танхимын зүгээс дараагийн алхмуудад цаг хугацаа, орон зайн асуудлууд тулгарч боломжоо тааруухан зохицуулсан даа. Уул нь, Хойд америк монголын бизнесийн зөвлөлийн Стив “Сайхан арга хэмжээ болох нь ээ. Бид дэмжиж байна. Гол нь үйл ажиллагаа канад америктай хэрхэн холбогдож байгааг тодруулна уу” гэх зэргээр харилцаж байв. Энэ холбоог тайлбарлах уул нь амархан, лекц уншигчдын дөрөв нь хойд америкт мэргэжлээрээ ажилладаг, мань хүн таних мэдэх, уулзаж учирч явсан улс. Гэвч би нь “таг”. Монголд тодорхой хэмжээгээр хөрөнгө оруулчихсан, цөөнгүй үйл ажиллагаа манайд явуулж буй, цаашид томоохон санал тавьчхаад байгаа Пибодигоос “Сонирхолтой хэрэгтэй ажил байна, дэмжиж болох байх, УБ дэх оффистоо хандлаа. Эргээд холбогдъё” хэмээсэнд нь өнөөх Жааг бас “таг”. Америкийн Монгол судлалын төвийнхөн хамтрах сонирхлоо илэрхийлэх үед манай үйл ажиллагааны танилцуулга хэвлэгдчихсэн, хэвлэл мэдээллээр зар явчихсан байлаа. Хариуг нь мань бас “таг”.

За эхний алдаа оноо эндээс эхлэх … Юм нэгээр дуусахгүй гэдэг дээ, цаашид анхаарч, алдаанаасаа сурч дэмжигч бүрд хүрч ажиллахыг хичээнэ дээ. Блогч та бүхэнд мөн аливааг зохион байгуулахдаа ийнхүү алдаа гарахаас, харилцаа холбоогоо санаснаараа авч явж байхыг сануулж буй нь энэ ээ. Нээлттэй сургалт юм аа даа, бас :-).

Үргэлжлэл бий.

Диаспорагийн хүрээнд бичил ба жижиг бизнесийг дэмжих нь

Хилийн чанад дахь Монгол Улсын иргэдтэй хамтран ажиллах зөвлөл, Цахим Өртөө Холбооноос "Эх орныхоо хөгжилд-бидний оролцоо" сэдэвт гадаадад байгаа боловсрол, мэргэжлээрээ манлайлагч монголчуудын анхдугаар чуулга уулзалт 2010 оны 7 дугаар сарын 19-ний өдөр Төрийн ордонд Монгол Улсын Ерөнхий сайдын ивээл дор амжилттай зохион байгуулагдлаа.

Эдийн засаг, санхүү салбар хуралдаанд хэлэлцүүлсэн илтгэлийн товчлолыг блогтоо тавья.

Диаспорагийн хүрээнд бичил ба жижиг бизнесийг дэмжих нь

View more presentations from MACC.