Tuesday, December 2, 2008

Манай амьдралын супер баатарууд

За миний блог хөтлөх гэж, элдэв зүйл бичих гэж хөглөж байх хооронд хажууд минь харин жинхэнэ херо өсөж байгаа бололтой шүү.

Манай энэ амьдран суугаа хот анагаах ухаан, эмнэлэг, эмч нараараа нийт америкийн хэмжээнд алдартай. Нэг хүнд оногдох орны тоогоор нэгдсэн улсдаа хоёрт ордог энэ хот лутаа том гурван ч эмнэлгийн цогцолбортойгоос гадна өөр бусад эмнэлэг гэж тоогоо алдсан байх. Энэ бусад эмнэлгийн тоонд ахмад дайчдынх орно. Би мэргэжлийнх нь биш болохоор барилгын хэмжээ, гадаа нь зогсох машины тоо, дотор нь гүйлдэх ажилтнууд, элдэв төрлийн багаж төхөөрөмжийг нь харж үнэлэхэд манай муу нэгдсэн гурав дээр сайд нарын хоёрыг нэмээд ч бараадахгүй дэгээ. За эмнэлэг яахав, ингээд хадуураад унах. Гол топикдоо орьё. Баатар, херо ...

Жил бүр дайнд оролцож явсан ахмад дайчдын өдрөөр дээрх эмнэлэг ахлах сургуулийн сурагчдын дунд эссений уралдаан зарладаг юм байна. Манай хотын боловсролын системээр жуниор хай, хай скүүлийнхэн үзэлцэнэ. 8-9 ангийнхан жуниорууд, 10-12 ангийнхан жинхэнэ нь. Бусад хот мужид өөр байдаг юм билээ.

Энэ жил 8-д орсон охин маань нэг зар авчираад хананд наачихлаа. Удалгүй ч шуудангаар захидал ирлээ. Ахмад дайчдын эмнэлэгт урисан байх юм. За энэ хүүхдүүд нөгөө хөгжим дуугаа л үзүүлэх нь дээ гэж бодоод цайлах зуураа нөгөө зар руу хараа хаятал ямар нэг шагналын ёслол болоод явчихлаа шүү. За бас л нөгөө алаг цаасаа авах нь гээд нэг их тоосон ч үгүй. Мань багадаа элдэв эрээн диплом олныг цуглуулсан даа. Энэ Америкууд яг ижил, хүүхдүүдийг шагнал урамшууллаар дутаана гэж үгүй.

Гэхдээ маний багаас эсвэл монголоос ялгаатай нь шилдэгийг нь гэхээсээ амжилт гаргаж буйг нь дөнгөн ядан өсөж буйд нь арай олныг өгдөг юм шиг ээ. Маний багийн үнэлгээгээр инээдтэй юманд шагнал өгсөөр төгсгөлд нь шилдэгийн шилдэг, ерөөсөө шагнал авч үзээгүй (аргагүй ш дээ дандаа сульдаад нь өгөөд байхаар жинхэнэ шилдэгүүд нь хоосон үлдсэн хэрэг) супэр ч гэх шиг болоод ирэх нь нилээд хүндтэйн шинж. Гэхдээ хамгийн нэр хүндтэй нь Ерөнхийлөгчийн шагнал юм билээ. Хүүхдүүд лав өөрийнхөө өрөөний хананд хадсан харагддаг. Ёрөнхийлөгч тэргүүн хадагтайн хамт гарын үсэг зурсан нь ингэж хүндлүүлэх хэрэг болдог байх. Бусад хот мужуудыг мэдэхгүй юм, манай хотын хувьд бага, дунд, ахлах сургууль төгсөгчдөөс тодорхой амжилттай суралцсан хүүхдүүдэд өгдөг юм билээ.

За ийм л нэг уламжлалт шагнал биз гэсэн шиг бодоод нөгөө урилгатай цуг ирсэн захидлыг унштал манай хүн бичлэгийн уралдаанд түрүүлсэн, бүр $100 шагнал авсан байна шүү. Элдэв уралдаан, спорт тэмцээний хувьд дээрх тайлбар өөр л дөө. Шилдэг нь ялж шагналаа авдаг юм билээ. Аав ээж тийм зүйлд очилгүй яахав. Дараа нь сургуулийн захирлаас нь мөн баяр хүргэсэн захидал ирнэ лээ. Нилээд нэр хүндтэй эд дэг ээ.

Шагнал авсаны дараа эмнэлгийн вебээр ороод бичлэгийг нь нэг хараадахая гэсэн чинь юу вэ? Муу аавын бичлэгийг арав нугалах эд байна ш дээ. Арваад жилийн тэртээ чи англи хэл сурах хэрэгтэй гээд хазгай мурий загнаж байсан, нэг их удалгүй таны хэллэг үү гээд шоолуулаад эхэлсэнсэн ... олон зүйл нүдэнд харагддаг байна ш дээ. За ингээд Номин-Эрдэнийн эссег цугтаа уншья. Логик, бичлэг, найруулга ... нэг юм байх шиг ... блогчидтойгоо цуг үзье!


FIRST PLACE
Junior High Division (West Junior High School)

The Superheroes of Our Lives
Nomin-Erdene Jagdagdorj

The man looked at the tens of thousands of names on the wall. With mixed feelings, he ran his fingers over the names. Feeling glad that his name was not included, but sorrowful because of all the names that were, he ran his fingers over the names one last time before moving on. The man knew that he would eventually have to recall all of the memories, but he chose to block them away once more. Instead, he continued on walking around and reading more names on the monument. The man recognized a name here and there. He knew that these people had died for their country, and he honored them.

The Vietnam Veteran’s Memorial Wall was built “to acknowledge and recognize the service and sacrifice of all who served in Vietnam.” This memorial is just one of many memorials that have been built to remember and to honor the people who were willing to fight for their country. Sleeping in our warm beds, eating our fresh-cooked meals, or sitting in our comfortable cars, we will probably never know the reality of war. We will never be able to relate to the memories that veterans may share with us, but we can try to understand what they have been through.

Veterans are some of the heroes in our lives, although we may not realize it. Although they lack the powers such as flying or invisibility like the superheroes we know, veterans still “save the day.” They don’t have spider-webs coming out of their wrists, and they don’t wear masks or capes, but they do protect us. Veterans fight for places they may have never seen, for causes they may have never believed in, and for people they have never known. With selflessness and graciousness, veterans jeopardize their own lives for the lives of others.

As they were in the past and as they will be in the future, veterans are heroes. Veterans know to be thankful for the things that we complain about. They are the ones who truly know that the freedoms and rights and liberties that citizens have should not be taken for granted. Veterans are those who fought for, defended, and worked for the way of life we have now. After all of the danger, hardships, and sacrifices that veterans have experienced, we honor all those who have lost their lives and all those who have survived: all fighting under the risk of death and the hope of the future.

Wednesday, November 26, 2008

Монгол Улс тунхагласаны баярын мэнд хүргэе!

Өнөөдөр Монгол Улс тунхагласаны баяр - арваннэгдүгээр сарын 26-ны өдөр. Блог уншигчиддаа, Аргамагийн хэрэглэгчиддээ баярын мэнд хүргэе! Энэ өдөр улс тунхагласны баярын өдөр мөн, биш гээд ээлжит маргаан, хэлэлцүүлэг онлайн ертөнцөд уламжлалт ёсоороо өрнөж байна. "Тусгаар тогтнолын өдөр ба ТҮҮХ ӨӨРЧЛӨГДӨХҮЙ" гээд сайхан нийтлэл Баярхүүгийн блог дээр гарчээ. Өнөө орой манай гэрт ч маргаан үргэлжилж таараа :-). Улс эх оронд энэ л өдрийг баяр хэмээн тэмдэглэж, төр засгийн удирдлагууд хүндэтгэл үзүүлж, иргэний тангараг өргөх ёслол болж, үндэсний бөхийн барилдаан болж байна.

Миний хувьд ээлжит ажлын өдөр ч гэлээ сэтгэлд үнэхээр дотно байдаг аа. Хамгийн дурсгалтай үе мөчүүдийн нэг оюутан цагтай энэ өдөр гүн холбогддог. Одоо ч тэр маний үеийн Новогийнхон цуглаад "халхын баяраа" (discrimination хийж байгаа биш бид тэгэж нэрлэж заншсан юм л даа) нутагтаа тэмдэглэж л байгаа.

Мөн талархлын баяр, "хар баасан" эгчийнхээ өдөрт бэлтгээд сэтгэл өндөр байна аа. Энэ жилийн хувьд ноднинтой харьцуулахад цаг агаар арай зөөлөн дулаахан байгаа тул дэлгүүрийн гадаа хонож буй найзууд, танилууд, нутаг нэгтнүүддээ амжилт хүсье!

Ажил ч өнөөдрийг мөн casual day болгож зарласан. Нээрээ энэ нутаг оронд, нэг газар арав орчим жил ажиллахаар энэ тэр соёл, ялангуяа компанийнхаа соёлд айхтар автаж байна шүү. Баасан эгчийн төрсөн өдрөөр тохиох, мөн хааяа бусад баярын амралтын өмнө олдох, заримдаа бүр төлбөр төлж байгаад эрх олж авах энэ casual хувцаслалт үнэхээр сэтгэл сэргээдэг болгочих юм. Жийнс, захгүй цамц ажил дээрээ өмсөх нээрээ ямар их кайф өгдөг болж вэ? За ингээд халтираад унадаг юм шүү :-), гол сэдэв улс тунхагласны байр, талархлын баяр ... эргэж орьё!

Баярын өдрүүдэд зориулж Аргамаг хэрэглэгчиддээ уламжлалт бэлэг ээ барьсан байгаа. 15% нэмэлт минут ярих шинэ ангилал үүсгэсэн нь нилээд гүйлгээтэй байна. Баяр болохоос өмнө сайн борлогдож одоо яг 35 ширхэг карт онлайн худалдаанд үлджээ. Хямдралтай картууд ч хар Баасан эгчийнхээ өдрийг хүргэхгүй нь шүү, энэ янзаараа.

Энэ удаагийн хямдралын азтангуудаар уг ангилалын картаар хамгийн анх монгол руу залгаж ярьсан Илиной мужид амьдардаг Б.Будсүрэн, анхны онлайн худалдан авагч нарлаг Калифорния мужийн Г.Гиймаа нар боллоо. Будсүрэн, Гиймаа нарын шуудангийн хаягаар Аргамагийн сюрприз удахгүй хүрнэ ээ. Азтан тодруулахдаа Монгол руу залгаж ярьсан утасны дугаар болон утасны карт худалдаж авсан төлбөрийн картны нэрийг Аргамагийн хэрэглэгчийн сантай харьцуулж үзсэн. Иймд нийт хэрэглэгчдэд манай өгөгдлийн санд нэр, имэйл, шуудангийн хаяг, утасны дугаар, төрсөн сар, өдөр (он хамаагүй) зэрэг мэдээллээ үнэн бодитоор оруулж байхыг уриалж байна.

Tuesday, November 11, 2008

Шинэ Ерөнхийлөгчийн талаар жаахан ...

Destiny блогтоо шинэ Ерөнхийлөгчийн талаар бичжээ. Санал үлдээгээдэхсэн чинь өөрийнхөө блогт оруулчихаар урт болжээ. Ингээд блогтоо оруулчихлаа.

Destiny, сонирхолтой сайхан нийтлэл бичсэн байна, баярлалаа. Барак олон талаар тун давгүй хүн болохоо харуулж чадсан, гэхдээ сонгуульд ялахдаа хамгийн гол нь маш зөв тактик боловсруулж муж бүрт өөр өөрөөр хандаж чадсан. Энэ нь Баракийн лутынх биш ч гэлээ, ардчилсан намын сонгуулийн штаб айхтар ажилласаныг илтгэнэ байх.

Нэг жишээ авахад, Флорида бол үеийн үед асуудлыг эцэслэдэг, үргэлжийн маргаантай байдаг мужуудын нэг. 8 жилийн өмнөх явдлыг улсууд санаж байгаа байх. Флоридад дахин тооллого хийж байж бүгд найрамдахчууд ялсан. Эндээс ардчилсан намынхан маш их сургамж авч айхтар судалгаа хийж хэдэн сая ядуу хар иргэд сонгуульд оролцдоггүй, ирдэггүйг мэдэж авсан байна. Тэгээд тэдэнтэй тулж ажлаад энэ жилд сонгуульд оролцуулсанаар тэр бүү хэл өөрсдөдөө санал өгүүлсэнээр аль эрт санал хураалт дундаа явж байхад Флорида маргаангүйгээр Барак ялсан байлгаж чадсан. Флорида үргэлж наанатай цаанатай шийдэл гаргадаг байхаас гадна олон тооны санал өгдөгөөрөө бас онцлог.

Улсууд Баракыг хар болохоор харууд их дэмжлээ гээд байх юм. Миний хувийн ажиглалтаар бол үнэндээ харууд ихтэй өмнө зүгийн мужуудаар дандаа Маккэйн ах ялчихсан ш дээ. Тухайлбал, Жоржия муж. CNN-р Атлантад харууд уйлаад л, баярлаад л ... алдарт Кингийн охин сэтгэгдлээ яриад байсан. Гэтэл энэ хотод, энэ мужид нь "цагаан өвөө" ялчихдаг! Тэннеси байна, Луйзана бас байна. Очихоор дандаа л харууд байдаг газрууд даа.

Манай Мизури муж гэхэд дандаа тулаан болдог "battle" газар. Иймд хоёр тал маш их анхаарал тавьж өрсөлдөгчид хичнээн удаа ч зочлов доо. Сонгуулийн өмнөх өдөр гэхэд өчигдөр Барактай зургаа авахуулаад, гар бариад гэсэн улсын яриа эргэн тойрон хөвөрч байлаа. Эцсийн мөч хүртэл муждаа Баракийг ялна гэж хүлээсэн хүмүүсээр дүүрэн байсан ч сонгуулын маргааш нь нэг юм нэгдсэн дүн гарч "өвөө" ялчихсан. Гэхдээ ингэж ойрхон дүн гаргахад ардчилсан намын тактик маш зөв байснаас тэр л дээ, түүнээс байлдаж байгаад л цэнхэрлэчих муж бол Мизури юм.

Нэгдсэн улсын хэмжээнд ардчилсан намын төлөөлөгч ялалт байгуулж, Барак ах ирэх нэг сард тангарагаа өргөнө. Одоогоор, урьдчилсан таамгаар дандаа Билл ахыг тойрч асан улсуудын нэр л гараад байх. Ингэхээр Барак ах өөрөө бодлого хийх нь үү, найман жилийн өмнөх бодлого үргэлжлэх үү ... бас айхтар асуулт шүү!

Friday, October 31, 2008

Шүүхийн харьяалал

За эхлээд өмнө бичсэнээ товч хүснэгтээр үзүүлбэл АНУ-н шүүхийн систем ийм харагдана.


Одоо шүүхийн харьяалалын тухай үзье. Аливаа зөрчил, асуудал шүүхэд хүрч хэлэлцэгдэхийн өмнө хэдэн болзлыг хангах ёстой. Хамгийн түрүүнд шүүхийн харьяалал гэсэн ойлголтын нөхцөл болзлыг хангана.

Повер пойнт файл jurisdiction гэсэн ойлголт агуулсныг энд шүүхийн харьяалал хэмээлээ. Хуульч Ганзориг ахаас лавлаж, будаа идсэнээр ийнхүү орчуулсан нь энэ. Түүнээс эхэндээ энэ jurisdiction гээч нь шүүх өөрөө ч юм шиг, шүүх үйл ажиллагаа ч юм уу ... нэг л ойлгохгүй мэргэжлийн бус нь харагдаад цааш нь бичихээс халширсан даа.

Шүүхийн харьяалал нь тухайн хэргийг сонсох, шийдвэр гаргах үндэс болох юм байна. Хүн болон аж ахуйн нэгжтэй холбоотойгоор үүсэх шүүхийн харьяалалыг personam jurisdiction буюу хувийн харьяалал гэдэг юм байна. Хувийн хэрэг үүсгэж болохгүй үед өмчийн харьяалал буюу rem jurisdiction үүсдэг.

Ерөнхийдөө тухайн мужийн дотор газарзүйн тодорхой хязгаарт шүүх асуудлыг харьяалж шийддэг ч зарим үед тухайн мужаас гаднах оршин суугчийг хамруулдаг. Аж ахуйн нэгжийн хувьд бүртгүүлсэн муж, төв оффис байрлах муж болон үйл ажиллагаа эрхлэж буй мужуудын хүрээний шүүхэд хамрагдаж болно.

Сэдэв агуулгаас хамаарсан харьяалал гэсэн ойлголт байна. Энэ нь ямар шүүх ямар хэргийг хэлэлцэж болох зааг хязгаарыг тогтоож өгдөг. Нэгдсэн улсын болон мужийн системийн шүүхүүд ерөнхий (хязгаарлалгүй) болон хязгаарлагдмал харьяалалын шүүхээс тогтоно. Ерөнхий харьяалалын шүүх өргөн хүрээнд хэргийг авч хэлэлцэж чадна. Мужийн шүүх болон нэгдсэн улсын дүүргийн шүүх ийм ерөнхий харьяалалтай ангилалд хамрагдах жишээ болж чадна. Дампуурлын шүүх нэгдсэн улсын системийн хязгаарлагдмал харьяалалтай жишээ юм. Хуулийн дагуу дампуурах үйлдлийг зөвхөн уг шүүхэд шийдвэрлэг бөгөөд уг шүүх өөр төрлийн хэрэг авч хэлэлцэхгүй.

Monday, October 20, 2008

АНУ-н шүүхийн мужийн систем

Муж бүр өөрсдийн шүүх системтэй, тэр нь хоорондоо ялгаатай өөр өөрөөр бүрэлдсэн нь бий. Хэдэн янзын бүтэц, давхарга бүхий шүүх болон хоёр түвшний давж заалдах шүүхээс мужийн систем тогтоно.

Мужийн шүүх систем нь бүрэн бие даасан шүүх юм. Нэгдсэн улсын системээс ялгаатай нь шүүгчид томилогддог бус сонгогддог. Энэ нь биеэ даасан байдлыг бий болгож өгдөг гэнэ. Гэхдээ зарим нэг мужийн хуьд мужийн захирагч шүүгчийг томилоод дараа нь сонгогчид дахин сонгох нь бий.

За амраар нь бодоод амьдардаг Мизури мужаар жишээ авч мужийн шүүхийг ерөнхийд нь тайлбарлая.

Нэг. Мизурид жижиг гомдол шийдвэрлэдэг шүүхүүд байдаг. Ийм шүүхүүд
  • хязгаарлагдмал, бага хэмжээний төлбөртэй холбоотой иргэний хэрэг шийддэг.
  • Jury нилээд өргөн эрхтэй.
  • маш энгийн үйл ажиллагаатай (very informal).
  • амархан, энгийнээр асуудлыг шийдчих тохиолдол элбэг. Хуульч, өмгөөлөгч оролцуулахгүй байх үе ч бий.
  • давж заалдахад зориулсан тайлан бичлэг (formal record) хөтлөхгүй байх нь элбэг
зэрэг онцлогтой байдаг.

Хоёр. Туслах шүүхүүд гэж бас Мизурид байна.
  • жижиг хэргүүдээс арай ахиу хэмжээний мөнгөн дүнтэй асуудал шийдвэрлэнэ.
  • мөн л давж заалдахад зориулсан тайлан бичлэг хөтлөхгүй.
  • иргэний хэргүүд болон зарим нэг аюул багатай эрүүгийн хэрэг авч хэлэлцдэг.
Гурав. Мужийн хэрэг таслах шүүх нь гол ерөнхий шүүх болдог гэнэ.
  • "Аймгийн шүүх" (county courts), "дүүргийн шүүх", "тойргийн шүүх" гэж нэрлэгддэг.
  • Мизури мужийн хувьд төнгөн дүнгийн дээд тал нь эсвэл доод тал нь гэсэн хязгаар байдаггүй. Хэдэн ч ам долларын хэрэг хэлэлцэгдэж болно.
  • Цөөнхийг хамгаалахаас бусад төрлийн эрүүгийн хэргийн авч хэлэлцдэг.
  • Давж заалдахад зориулсан тайлан бичлэг заавал хөтлөдөг хамгийн бага шатны шүүх болно.
Одоо давж заалдах шүүхийн талаар жаал өгүүлэе!

Дөрөв. Давж заалдах шүүх
  • Өмнө өгүүлж байсан нэгдсэн улсын системтэй төстэй. Үйл ажиллагаа нь ижил.
  • Хэргийн хүлээн авч, хэхэлцэх стандарт нь ижилхэн.
  • Шийдвэр гаргах, хууль бий болгох нь мөн ижилхэн.
Тав. Мизурийн дээд шүүх
  • Нэгдсэн улсын системтэй ижилхэн зөвхөн чухал ач холбогдолтой эсвэл хууль өөрчлөх хэмжээний хэргийг л мужийн дээд шүүх авч хэлэлцэнэ.
  • Хэргийг авч хэлэлцэхийн тулд мөн л "writ of certiori" олгоно.
  • Нэгдсэн улсын системийн ижлээр маш цөөн тооны хэргийг дээд шүүх авч хэлэлцдэг.
  • Бүх төрлийн асуудлаар энэхүү хамгийн дээд шатны шүүхийн шийдвэр мужийн эцсийн хууль болж хэрэгжинэ.
Мэргэжлийн бус хүн хууль, шүүх тайлбарлана гэхээр хачин л юм болж байх шиг байна :-). Гэхдээ одоо яахав дээ, ингэс гээд мэргэжлийн сайхан тайлбар, бичлэг гарч иртэл уншиж байгаа, үзэж байгаагаа хувалцаад л байя. Надад ч хууль жаахан эргүүлэх зайлшгүй хэрэг байх, блогчид энэ тэлээр жаал жуул сонирхоод авах бас сонин биз. Тэгээд ч америк бизнесийн талаар блогдоно гэсэн юм хойно хуулийн мэдлэг, ойлголт байхгүй бизнес эрхлэнэ, сонирхоно гэж юу билээ, бүр америкт шүү! хм ...

... үргэлжүүлнэ ээ, нөгөө power point дуусах болоогүй байна ...

Friday, October 10, 2008

Хуулиар үргэлжүүлэн зориглохуй

За бурхангүй газрын бумба галзуурсаан. Өнөөх чинь ахиад нөгөө power point-тоо нээгээд унасан шүү :-). Уул нь энд Америкт хуулиар сургууль ном дүүргэсэн монгол найз олонтой хүн л дээ би чинь. Ди Сид Ганзориг ах мастер хийсэн, одоо өөрийнхөө хуулийн компани байгуулаад зүтгэж явна. Блуумингтонд Эрдэнэболд удахгүй хуулийн мастер болох нь. Сакрамэнтогийн Амараа ч бас л хуулиар ном дүүргэсэн хүн. Энүүхэн хажууд Сэйнт Лоуст Давка дүүхүү мастер гээч болчихоод одоо хуулийн компанид ажлаад л үргэлжлүүлээд ном эргүүлж хуульч болчих санаатай. Тэднээс асууж лавласангүй өөрөө л дур мэдэн бураад эхэллээ. Оршилоо өндөрлөж, хуулийнхаа мэдлэгийг дээшлүүлэхээр та нартай цугтаа жаал үзэе дээ! Аливааг сурах, ойлгож авахад хань хэрэгтэй юм аа, тэгэхгүй бол ганцаардаад сурдаггүй юм байна.

Өмнө нэгдсэн улсын хэрэг таслах шүүхийг товч тайлбарлаад зогссон юм байна. Одоо давж заалдах шүүхийн талаар жаал бүлтрэе. Нэгдсэн улсын давж заалдах шүүхийг тойргийн дамж заалдах шүүх ч гэж нэрлэдэг гэнэ. Нийт нутаг дэвсгэрээ 11 тойрогт хуваагаад дээр нь Ди Си-г нэг тойрог, Нэгдсэн Улсын тойрог гэж бас нэг тойрог нэмээд нийт 13 тойргийн шүүхүүд байдаг юм байна. Миний амьдардаг Миззури муж наймдугаар тойрогт хамрагдана. Аргамаг Инкорпоратэд бүртгэгдсэн Иллиной муж долдугаар тойрогт багтана.

Тухайн тойргийн шүүх нь өөрийн тойрогт хамаарах дүүргийн шүүхийн шийдвэрийг авч хэлэлцэнэ. Ихэнх тохоилдолд тухайн тойргийн бүх шүүгчид бус гурван шүүгчийн бүрэлдхүүнтэйгээр хэргийг хэлэлцдэг гэнэ. Чухал ач холбогдолтой хэргийг бол мэдээж бүх шүүгчид хуралдаж хэлэлцэнэ. Үүнийгээ en banc гэдэг юм байх. За нөгөө мэргэжлийн бус нь энд харагдаад уналаа, энэ үгийг орчуулж барсангүй.

Давж заалдах шүүх хэргийг хэлэлцээд гурван төрлийн шийдвэрийн нэгийг гаргана.
1. Дүүргийн шүүхийн шийдвэрийг зөвшөөрнө. Энэ нь дүүргийн шүүх асуудлыг алдаагүйгээр зөв шийдсэн гэж үзээд өмнөх шийдвэрийг хэвээр үлдээнэ.
2. Дүүргийн шүүхийн шийдвэрийг үл зөвшөөрч, үгүйсгэсэн шийдвэр гаргана. Энэ нь дүүргийн шүүх асуудлыг авч хэлэлцэхдээ алдаа гаргасан гэж үзээд шийдвэрийн зарим нэг заалт, заримдаа бүх шийдвэрийг хэрэгсэхгүй болгож болно.
3. Дүүргийн шүүхийн шийдвэрийг үл зөвшөөрч, хэргийг дүүргийн шүүхэд буцаан дахиж хэлэлцэх шийдвэр гаргана.

Нэгдсэн улсын системийн гурав дахь бөгөөд хамгийн дээд хэсэг нь АНУ-н дээд шүүх. Дээд шүүх нэг ахлах шүүгч, найман туслах шүүгчээс бүрдэнэ. Дээд шүүх нэгдсэн улсын давж заалдах шүүхийн хэргийн авч үзэхээс гадна нэгдсэн улсын хэмжээнд хэлэлцэгдэх боломжтой мужийн системээр яваа хэргийг ч хэлэлцэж болно. АНУ-н дээд шүүх нь Үндсэн Хууль болон нэгдсэн улсын хуулийн хамгийн эцсийн шийдвэр гаргагч юм. Монголоор бол нөгөө "Үндсэн хуулийн цэцийн дээр зөвхөн хөх тэнгэр л бий" гээчтэй ижил юм уу даа. АНУ-н дээд шүүхийн шийдвэрийг хэнбэгуай ч дагана, мөрдөнө. АНУ-д Ерөнхийлөгч ч АНУ-н дээд шүүхийн шийдвэрийг өөрчилж чадахгүй. Цорын ганц арга байгаа нь Конгресс Үндсэн Хуулиа өөрчлөх, гэхдээ хүрд эргүүлэх ийм боломж АНУ-н түүхэнд хэзээ ч гарч байгаагүй гэнэ. АНУ үүсэн бүрэлдэх үеийн анхдугаар Үндсэн Хууль одоо хүртэл өөрчлөлтгүйгээр мөрдөгдөж байна. Нэмэлт тайлбар, тодотгол бол хийгдсээн хийгдсэн.

Маргалдагч талууд writ of certiorari (за бас л мэдлэг дутаад орчуулж барсангүй шүү!) гээчийг олгохийг дээд шүүхээс гуйдаг юм байна. Ердөө 3-5% нь үүнийгээ авдаг гэнэ шүү. Бусад нь будаа, өмнөх шатны шүүхийн шийдвэр хэвээр үлддэг юм байх. Энэ айхтар зүйл зөвшөөрөгдвөл доод шатны шүүхэд асуудлыг дахин хэлэлцэх шийдвэр очиж буй болохоос дээд шүүх өөрсдөө асуудлын шууд эсрэгээр нь шийдэж хэргийн хувь заяг эргүүлж буй хэрэг бус юм байна.

Дээд шүүхийн шүүгчдээс ядаж дөрөв нь тухайн хэрэг Үндсэн Хуулийн чухал заалттай холбоотой гэж үзвэл л хэрэг доод шатны шүүхэд буцдаг их нарийн шалгууртай юм байна.

За дараа нь мужийн системийг тайлбарлая. Одоодоо ингээд хаваасаг. Нөгөө power point дундаа ч ороогүй байна шүү, за зүгээр ээ, цөмөөрөө үзээд дуусамз. Уул нь би чинь хоёрхон цаг л сонсоод өнгөрсөн юм. Хоолтойгоо холиод нэг л идчихвэл ингээд мөддөө сэргэхгүй, эргээд ч хуудас эргүүлээд л толгой гашлаад байх юм даа. "Цагийн юмийг цагт нь давтаад тогтоож авахгүй дээ, энэ хүүхдүүд үү. Нэг чихээр ороод нөгөөхөөр нь нэг л гарчихвал буцаад олддоггүй юм ш дээ" гэж өвөө минь их сургасан даа, уул нь. Муу л ач юм даа би, хм! Засарна аа ...

Thursday, October 9, 2008

Хуулийн талаар зориглохуй

За би бичгийн хүн биш гэж "рекламдаж" байгаад блогдож эхлэсэн санагдана. Одоо бас л энэ аргыг урдаа барина даа :-). Би хуульч хүн биш, энэ мэргэжлээс хол хөндий нэгэн, гэхдээ америк оронд хууль, эрх зүйн энгийн ойлголт мэдлэг байхгүй бизнес эрхлэх дэндүү эрсдэлтэй хэрэг болдог гэнэ. Тэгээд ч бизнес эрхлэгч хүн хэзээ нэгэн цагт заавал шүүхэд дуудагдана, тэр бүү хэл хэд хэдэн удаа ч шүүхийн хаалга татна гэсэн бичигдээгүй гэхдээ амьдралд батлагдсан зүйл байдаг ажээ. Ингээд өөрийн мэдэж ойлгож авсан, сурч байгаа зүйлүүддээ тулгуурлаад жаал зүйл блогдоё. Хувийнхаа туршлагаар олж авсан, практик талдаа юм шүү. Үүнийг элдэв зөвлөгөө гэж ойлгов доо!!!

Америкийн хуулийн систем нь Английнхад суурилсан гэнэ. Энэ талаар ч урьд өмнө цахим өртөөнөөс олонтаа уншиж байсан юм байна. Санаж байгаагаас Боннын Алтангэрэл Английн систем, Германых гэж байгаад их олон удаа тайлбарлаж цуврал имэйл, нийтлэл бичдэгсэн.

Америкт Common Law гэсэн ойлголт байх. Шүүхийн шийдвэр нь хууль болдог юм уу даа. Урьд өмнө болж байсан ижил төстэй хэргийг шүүх юу гэж шийдсэн байна тэр нь тухайн үед шүүх шийдвэр гаргах үндэс болдог.

За бас Statutory Law гэсэн ойлголт байх. Шүүхээс гадна хууль тогтоох байгууллагуудын батласныг дагаж мөрдөнө. Конгресс энд том жишээ болно. Конгресс хууль батладаг шүү дээ. Монголтой зүйрлүүлвэл УИХ хууль батлана, түүнийг бүгд сахидагтай ижил юм уу даа.

Америк өөрийгөө давхар системтэй гэдэг юм байна. Энэ нь нэгдсэн улсын болон мужийн систем юм.

Нэгдсэн улсын систем нь хэрэг таслах шүүх (trail court), дотроо хоёр түвшинтэй давж заалдах шүүх (appellate court) болон АНУ-н дээд шүүх гэсэн гурван хэсгээс бүрдэнэ. Нэгдсэн улсын системийн шүүгчдийг (judge) Ерөнхийлөгч бүх насаар нь сонгодог. Энэ системийн давуу талыг жагсаавал:
- Улс орон даяар үйлчилдэг. Тодруулбал, Калифорни муж дахь нэгдсэн улсын шүүхэд хандсан хэрэг хаа хол Алабама мужид шийдэгдсэнтэй ижил байна. Энэ нь мужийн системээс ялгарах гол зүйл бөгөөд тухайн муж, орон нутгийн улс төрчдийн тоглолтоос ангид байлгадаг гэнэ.
- Хэргийг түргэн шийддэг. Хэрэг шийдэх хатуу тогтсон хугацаатай тул хэрэг сунжирдаггүй ажээ. Мужийн системийн хувьд хэргийн асар удааж болдог тул энэ нь нэгдсэн системийн томоохон давуу тал юм байна.
- Шүүгчдийн (jury) бүрэлдхүүнийг сонгох боломж их, томоохон нутаг дэвсгэрийг хамарч ялгаатай үзэл бодол бүхий өргөн сонголттой бүрэлдэхүүн бий болгох боломжтой.

За энд нэг зүйл тодруулахад, judge болон jury нь монголоор буухаар аль аль нь шүүгч гээд байгаагаас америк ойлголтоор бол шал өөр утга, үүрэг бүхий хоёр өөр ойлголт юм. Товчдоо, judge нь мэргэжлийнх бөгөөд хууль тогтоох байгууллага, шүүхийн орон тооны ажилтан, jury нь жирийн иргэдээс маргалдагч талууд сонгосон хэрэг шийдвэрлэх бүрэлдэхүүнд орсон хүн юм.

Дээр дурдсан нэгдсэн улсын хэрэг таслах шүүхийг нэгдсэн улсын дүүргийн шүүхүүд ч гэдэг. Эдгээр шүүхүүд мужийн системийн хэрэг таслах шүүхтэй ижил төстэйгээр үйл ажиллагаа явуулдаг. Дүүрэг гэдэгт муж тэр чигээрээ эсвэл мужийн тодорхой хэсэг хамрагддаг юм байна. Эдгээр шүүхээр бүхэл улс орныг хамрах хэргийг авч хэлэлцдэг. Түүнчлэн тусгай үүрэг бүхий хязгаарлагдмал эрх бүхий шүүх буюу төрийн агентлаг энэ ангилалд хамрагдана. Жишээ нь, нэгдсэн улсын татварын шүүх, нэгдсэн улсын дампуурлын шүүх, олон улсын худалдааны шүүх.

Тэртээ нэгэнтээ "Шүүх болон зөрчил шийдвэрлэх аргууд" гэсэн хоёр цагийн сургалтад сууж байсны power point гараад ирснийг эргэн харж сэргээнгээ ийнхүү блогдов. "Үг олдож, үхэр холдох нь" гэдэг билүү. Одоогоор блог нийтлэлээ үүгээр өндөрлөе! Үргэлжлэл бол бий.

Tuesday, October 7, 2008

Сэтгүүл зүйн дэлхийн анхны сургууль 100 нас хүрлээ

За энэ ч миний бичсэн зүйл биш ээ :-), гэхдээ блогдоо оруулчихад болохгүй гэх газаргүй юм. Уул нь анх бичээд МН-Өнөөдөр сонинд илгээсэн ч хэвлэгдээгүй л дээ. Харин Америкийн монголчуудын хоёр ч онлайн мэдээллийн сайтууд нийтэлсэн.

“Эрт урьдын цагт Миззурийн Коламбиа хотод сэтгүүл зүйн анхны сургууль байгуулагджээ. Тэр жил 1908 оны есдүгээр сарын 14 байлаа. Тэр үед Америк Мексикийн дайн болж, хээл хахууль газар авсан, сэтгүүлчдийн ёс зүй унасан замбараагүй үе байжээ. Волтер Уильямс болон Миззурийн хэвлэлийн клуб Америкийн сэтгүүл зүйг өөрчлөхийн тулд сэтгүүлчдийг мэргэжлийн түвшинд сургах зайлшгүй шаардлагатай гэдгийг ухаарч, ийм мэргэжлийн сургууль байгуулсан юм” гэж доктор Бэтти Уинфийлд сэтгүүл зүй судлаачдын симпозиумыг нээсэн үгээ эхэллээ. Миззурийн Их Сургуулийг төгсөгчдийн байр Рэйнолдс Алумнай төвд болсон энэ симпозиум 100 жилийн өмнө сэтгүүл зүй ямар түвшинд байсныг улс төр, нийгэм, эдийн засаг, хууль эрх зүйн орчин зэрэг тал бүрээс нь судалсан олон эрдэмтэдийн бүтээл болох “Сэтгүүл зүй-1908: Мэргэжил үүссэн нь” номыг албан ёсоор танилцууллаа. Уг номыг сэтгүүл зүйн анхны сургуулийг төгсөгчид хамтран бичиж, сэтгүүл зүйн түүх судлаач доктор Бэтти Уинфийлд хянан эмхэтгэжээ. Тэрбээр өөрөө 1908 он хэвлэл мэдээлэл улс төрийн ямар чухал үйл явдлуудыг хамран бичиж байсан тухай бүлэг бичжээ. “Сургуулийнхаа 50 жилийн ойг тэмдэглэхэд би оюутан байлаа. Одоо 100 жилийн баярт нь ирж, бичсэн номныхоо талаар илтгэл тавьж байгаадаа баяртай байна” гээд 1908 онд эмэгтэйчүүдийн сэтгүүл зүйд эзэлж байсан байр суурины талаар дээрх номын нэг бүлгийг бичсэн Маурин Бисли ярьж байв.

“Манай сургууль үе үеийн олон сэтгүүлчдийг бэлтгэж, Америкаар зогсохгүй дэлхийн сэтгүүл зүйн боловсролыг анхдагч болсон билээ. Сэтгүүлчийн мэргэжлийг шууд дадлага хийх замаар сургах аргыг эхнээсээ нэвтрүүлснээр Миззурийн хэмээн нэрлэгдсэн өвөрмөц аргыг буй болгосон” хэмээн тус сургуулийн захирал Дин Миллс бахархалтай ярьж байв. 2008 оны есдүгээр сарын 10-14-нд болсон дэлхийн анхны сэтгүүл зүйн сургуулийн 100 насны ойн баярт 2000 гаруй зочин, түүний дотор Солонгос, Хятад, Сингапур, Орос, Австри зэрэг гадаад орнуудын төлөөлөгчид хүрэлцэн иржээ.

“Энэ бүх хүмүүс бүгдээрээ сургуультай маань ямар нэгэн сэжмээр холбоотой улсууд. Сургуулийнхаа ойн баярт ирсэн хамгийн ахмад төгсөгч нь 1938 оны төгсөгч байна. Ийм олон хүмүүс сургуулийнхаа ойд цугларсан байгааг харвал Волтер Уильямс баярлах байсан байх“ гэж Дин Миллс “Эрх чөлөө дуулж байна” концертын нээлт дээр хэлэв. Агуулгаасаа болж тухайн үедээ хяхагдан боогдож байсан Америкийн дуу хөгжмийг энэ хамтлаг хуран цугларагсдад дуулж сонирхууллаа. Эрх чөлөөний орон гэдгээрээ алдартай Америк оронд үг хэлэх, хэвлэн нийтлэх, дуулж хөгжимдөн, өөрсдийгөө илэрхийлэх зам шулуун дардан байаагүйн гэрч энэ байлаа. Садар самуун, хар тамхи, арьсны үзэл, үр хөндөлтийг сурталчилж байна хэмээн сэжиглэж, олон арван дууг Холбооны Мөрдөх Товчоо радио станцуудаас хэрхэн хааж, дууны үгийг мөр мөрөөр нь шалгаж байсан тухай сонирхолтой тайлбарыг “Эрх чөлөө дуулж байна” хамтлагийн гишүүн байгаад, гурван жилийн өмнөөс Юү Эс Эй Түдэй сонины орлогч эрхлэгч болсон Каплан том дэлгэцэн дээр дүрс зурагтай нь үзүүлэн хоёр цагийн турш тайлбарлалаа. Тэрбээр Миззурийн сэтгүүл зүйн сургуулийг 1975 онд төгсчээ. Элвис Прэслиг бүтэн биеэр нь гаргахыг хорьдог, Бетховений бүтээлүүдийг дайсан Германы хөгжим гээд нэг хэсэг хааж байсан зэрэг түүх их сонин байлаа.

Гурван өдрийн турш болсон дэлхийн сэтгүүл зүйн ууган сургуулийн 100 жилийн ойн баярын үеэр сэтгүүл зүйн чиглэлээр 35 хуралдаан, технологийн чиглэлээр 27 төрлийн хэлэлцүүлэг, 11 төрлийн үзэсгэлэн гарлаа. Сонгуулийн талаарх хошин зургийн 100 жилийн түүхийг харуулсан үзэсгэлэн, шилдэг фото зургийн үзэсгэлэнгийн үзмэрүүд олны сонирхлыг ихэд татаж байлаа. Өөр нэг онцлог бүтээл нь сэтгүүл зүйн сургууль, мэргэжил албан ёсоор үүсэх тэр үеийн нийгэм, сэтгүүлчдийн байдлыг тод томруунаар дүрсэлсэн “Тэргүүн нүүр” жүжиг байв. Энэ нь 80 жилийн өмнө Бэн Хэкт, Чарльз Мас Артур хэмээх хоёр сэтгүүлчийн зохиосон сэтгүүлчдийн талаарх Бродвэйн хошин жүжиг ажээ. Энэ алдарт жүжгийг сургуулийнхаа 100 жилийн ойгоор Монголын сэтгүүлчдийн танил профессор Байрон Скот, Ли Уилкинс нар найруулан Коламбиагийн театрын тайзан дээр үзэгч олны хүртээл болголоо.

Цал буурал үстэй өвгөн профессор Жон Мэрриллээс эхлээд шинээр сэтгүүлч болох гэж буй оюутнууд бүгд шар цаасан дээр төгссөн он, авсан зэргээ бичсэн нэрийн хуудас хүзүүнээсээ зүүжээ. Энгэр дээрээ “Сэтгүүлчдийн тангараг” гэж хараар гарчиглаад ар нуруун дээр нь тэрхүү тангарагийг мөр мөрөөр нь бичсэн шар өнгийн цамцаар оюутнууд ижилдсэн нь их өвөрмөц харагдаж байв.”Сургуулийг үүсгэн байгуулагч Волтер Уильямсын санаачилгаар зохиогдсон сэтгүүлчдийн энэхүү тангараг өдгөөг хүртэл сэтгүүлчдийн ёс зүйн залуур болсоор байна” хэмээн доктор Ли Уилкинс илтгэлдээ дурдаж байлаа.

Хуралд оролцогч сэтгүүлчид, судлаачид орчин үеийн сэтгүүл зүйд тулгарч буй бэрхшээлүүд, эдийн засгийн уналт болон технологийн дэвшил хэвлэл мэдээлэлд хэрхэн нөлөөлж байгаа талаар хэлэлцэн ярилцлаа. Тэд орчин үед иргэд мэдээллээ хаанаас хэрхэн олж авдаг нь ойлгомжгүй байгаа талаар саналаа солилцож, цаашид сэтгүүл зүйг, сонин хэвлэлийг хэрхэн аврах тухай ухаан бодлоо уралдууллаа. Хүн бүр Интернэтээр дамжуулан мэдээлэл цацаж, блог бичих болсноор мэргэжлийн сэтгүүлч, мэргэжлийн сонин хэвлэлийн нэр нөлөө буурч байгаад олон хүн эмзэглэж явдгаа илэрхийлж байв. “Блог бол шар хэвлэлтэй адил” гэж нэг хэсэг сэтгүүлчид үзэж байхад өөр нэг хэсэг нь “Бид үүнийг хаах ямар ч боломж байхгүй. Харин түүний оронд олон түмний хэвлэл мэдээллийг үнэлэх үнэлэмжийг, ямар эх сурвалж илүү найдвартай, мэргэжлийнх вэ гэдгийг зааж сургах хэрэгтэй” хэмээн маргалдаж байлаа.

Ойн баярын сүүлийн өдөр Рэйнолдс Сэтгүүл Зүйн Институтыг албан ёсоор нээв. Миззурийн сэтгүүл зүйн сургуулийг төгсөгч Рэйнолдсын сургуульдаа гурван жилийн өмнө бэлэглэсэн 31 сая доллараар боссон энэ институт дэлхийн сэтгүүл зүйн ирээдүйг тодорхойлох технологийн судалгаа, туршилт, шинжилгээний төв болох юм. Энд байрлах Прайм төв сэтгэл зүй, физиологийн түвшинд хэвлэл мэдээлэл, түүгээр дамжиж байгаа мэдээлэл хүнд хэрхэн нөлөөлдөгийг судалдаг гэнэ. Уг төвийн ажилтан доктор Кевин Уайз онлайн мэдээлэл, уншигчдад хэрхэн нөлөөлдөг талаар хийсэн судалгаагаа, доктор Глэн Лешнер тамхины сурталчилгаа хүнд сайн, муу сэтгэгдлийн алийг илүү өгч байгаа талаар хийсэн судалгаагаа таницлууллаа. Өрөө болгон пиг дүүрэн, оюутнууд, зочид төлөөлөгчид хана налан шалан дээр суугаад илтгэгчдийн ярьж байгааг хичээнгүйлэн сонсож байлаа. Манай Монгол багш нар бол ирсэн зочид, багш нар, ахмад сэтгүүлчдэдээ суудлаа өг гээд босгох байх даа гэж бодогдмоор. Харин Америкт бол тийм ёс байхгүй, хэн түрүүлж ирсэн нь суудлаа тухлан эзлээд зогсохгүй, аль хэдийнэ зөөврийн компьютерээ асаагаад и-мэйлээ шалгах нь шалгаж, Интернэтээс мэдээлэл үзэх нь үзэж суух юм.

“Уншигч анхаарлаа хандуулан унших тутам зүрхний цохилт нь удааширна. Онлайн мэдээг инвертэд пирамидаар бичих, өгүүлэл маягаар бичихийн алинд нь видео дагалдвал илүү үр дүнтэй вэ гэдгийг бид иймэрхүү физиологийн үзүүлэлт дээр суурилж судалсан” хэмээн Кевин Уайз ярилаа.

Америкийн алдар хүндтэй томоохон сонин хэвлэлүүдэд ажилладаг ахмад сэтгүүлчид төгссөн сургууль дээрээ эргэн ирж, ирээдүй үе болох оюутан дүү нартайгаа мэргэжил, сэтгүүл зүйн чиг хандлагын талаар илэн далангүй ярилцаж, эрдэмтэн багш нартаа орчин үетэй хөл нийлүүлэн алхах сэтүүлчдийг бэлтгэхэд юуг анхаарах талаар зөвлөгөө өгч, санал солилцдог уламжлал энэ том ойн баярын үед ч гэсэн давтагдаж байлаа. 100 жилийн ойн баярын гурван өдрийн арга хэмжээ сэтгүүлчдийн хувьд өнгөрсөн үеэ дурсаж, одоо байгаа байдалдаа дүгнэлт хийж, ирээдүйд хэрхэн хөгжихөө хэлэлцсэн үр өгөөжтэй үйл явдал боллоо.

Миззурийн сэтгүүл зүйн сургууль дэлхийн олон оронд сэтгүүл зүйн боловсролыг шинэчлэн өөрчлөх ажилд оролцдог. Түүний дотор манай Монгол улсад сэтгүүл зүйн боловсрол хөгжихөд ч энэ сургуулийн хувь нэмэр тодорхой хэмжээгээр орсон билээ. 1999-2001 онд Монголын Нээлттэй Нийгэм Хүрээлэнгийн санхүүжилтаар монголын сэтгүүл зүйн сургалтыг шинэчлэх төслийг Монгол улсын Их сургуулийн сэтгүүл зүйн тэнхим, Хэвлэлийн Хүрээлэн, Миззурийн сэтгүүл зүйн сургуультай хамтран хэрэгжүүлсэн билээ. Энэ төслийн хүрээнд манай сэтгүүл зүйн олон багш мэргэжилтнүүд тус сургууль дээр зочлон туршлага судалж, Миззурийн олон багш нар манай улсад очиж, сэтгүүл зүйн сургалт явуулсан. 1999-2002 он дэлхийн сэтгүүл зүйн ууган сургуульд Монголчуудын даллага авсан жилүүд байсан гэхэд болно. Нээлттэй Нийгэм Хүрээлэнгийн Монголын Мэргэжилтнүүдийг дэмжих тэтгэлэгээр сэтгүүлч А.Оюунгэрэл, Б.Баясгалан бид гурав энд сэтгүүл зүйн магистрын зэрэг горилон суралцаж, сэтгүүлч Д.Гантуг, Б.Одсүрэн нар судалгаа хийх зочноор ирж ажиллаж байлаа.

Я.Борчулуун
Коламбиа, Миззури

Friday, July 11, 2008

Та сайхан наадаарай!

"Нэгэн цагт аргамаг хүлгийн туурайгаар хөвчин дэлхийг тамгалж, ертөнцийн талыг захирч явсан баатарлаг түүхтэй монгол түмний тэсвэр хатуужил, хvсэл тэмүүлэл нь эрийн гурван наадамд тусгалаа олсон байдгаараа онцлог.

Зүлэг ногоон талбайд нь хүчит бөхчvvд уран мэхийг уралдуулан барилдаж, зүйдэлгүй номин талд нь иртэй хурдан хүлгүүд тоосоо өргөн эрийн хийморийг сэргээж, эрхий мэргэн харваачид хасаагаа бутлахыг 365 хоног хүлээсэн дэлхийд ганцхан Монгол наадам ийнхүү эхэлж байна" хэмээн Өнөөдөр энэ өдрийн онлайн дугаартаа нийтэлжээ.

"Монгол түмний их цэнгэл эрийн гурван наадам дэнж хотолзуулан ид дундаа үргэлжилж байна. Хүчит бөхчүүд нь эд хаваа гайхуулж, шандаст хурдан хүлгүүд нь газар эвхэн хурдалж, эрхийдээ эрчтэй харваачид нь цэц мэргэнээ сорин наадамчин олон уухайн дуу хадааж байна" гэж News.mn сайт мэдээлжээ.

"Азарга очиж үзэж жаахан сэтгэл хөдлөв" гээд эрхэм найз (хуурай дүү) Балгансүрэн yahoo messengereer яг одоо бичиж байна. Эх нутагт наадам тун сайхан эхлэж, хотол олны сэтгэл өндөр байгаа ажээ.

Америкт амьдарч, ажиллаж хөдөлмөрлөж, сурч боловсорч, аялан зугаалж буй монголчуудад ч наадмын уур амьсгал хэдийнээ оржээ. Энэ долоо хоногийн төгсгөлд монголчууд олноор болон цөөнөөр сууршисан хот бүрт наадам тэмдэглэх гэж байна. Баруун эргийн Сан Франциско хот буюу Бэй Ариагийнхан 12-ны хагас сайн өдөр наадна. Вашингтон мужийн Сиаттл, Калифорния мужийн Лос Анжелос, мөн тус мужийн Сакрамэнто, Колорадогийн Дэнвэр, Мизурийн Сприйнфиелд, Илинойн Чикаго, Мизурийн Сайнт Лоуис, Индианагийн Блоумингтон, Вашингтон Ди Си орчмынхон ням гаригт наадам хийнэ.

Аргамагийнхан ч уламжлал ёсоор наадамын хямдралаа зарлалаа. Өчигдөрөөс буюу долодугаар сарын 10-ны өдрөөс эхлэн манай Омега20 кардын ярих хугацааг 20% нэмэгдүүллээ. Тодруулбал, $20.00-н тус картаар УБ хотын суурин утсанд 240 минут, монголын гар утсанд 140 минут ярина.

Манай argamag.com вэбээс тус картыг худалдаж авахад 3% хөнгөлөлт үзүүлж, шагналын 80 оноо өгдөг билээ. Наадам болж буйтай холбогдуулан энэ хөнгөлөлт, шагналын оноог ч нэмэгдүүлж байна. Баяр наадмаар Та 4% хөнгөлөлт үзэж, шагналын 120 оноо авна. Дараа сард ярих картуудаа энэ хөнгөлөлтийн үер худалдаж аваад хадгалсан ч болно. Америкийн эдийн засаг хүнд байгаа энэ үед Та үнэхээр ХЭМНЭЛТ гаргана шүү!

Аргамагийн хэрэглэчид ээ, Америкт амьдарч, бизнес эрхлэж, ажиллаж хөдөлмөрлөж, сурч боловсорч, аялан зугаалж буй монголчууд аа, Та бүхэн САЙХАН НААДААРАЙ!

Friday, May 23, 2008

Partnerships буюу нөхөрлөл

Нөхөрлөл хэмээн орчуулж болох энэхүү ангилал нэг бизнесийн хоёр буюу түүнээс дээш эзэмшигчтэй үед зохицуулдаг. Өмнө өгүүлсэн хувиараа эрхлэх аж ахуйтай төстэй тал нь тухайн бизнесийн болон эздийн өмчийн ялгааг гаргаж зохицуулах хууль байдаггүй. Бизнесийн шийдэл гаргах, ашиг хувиарлах, маргаан шийдвэрлэх, өөр хамтрагч нэмэх, эзэмшлийн хувь хувьцааг шилжүүлэх, худалдах, нөхөрлөлөө татан буулгах зэргийг тусгасан бичгэн гэрээ байгуулахыг шаарддаг. Амны билгээс ашдын билиг гэж ярьдаг монгол зангаар бол дөнгөж үйл ажиллагаа эхлэх гэж байж тарж бутрах талаар бодох нь амаргүй хэрэг. Гэвч эдийн засаг муудах үед нөхөрлөлүүд их тардаг болохыг олон жилийн статистик харуулдаг ажээ. Аливаа нэгэн жижиг асуудал бэрхшээл ч тэр шийдэхгүй л бол явцын дунд томорсоор байдаг тул бизнесийн эхэнд урьдчилж шийдэлд хүрсэн байх нь дээрийг ажил хэрэгч хүмүүс хүлээн зөвшөөрдөг. Түүнчлэн хэдий хэрийн хөрөнгө оруулах, хэдэн цагийн хөдөлмөр зарцуулахаа ч урд өмнө нь тогтоот тохирчихсон байх нь зөвийг сануулах юун.

Давуу талууд
• Нөхөрлөл байгуулах их амархан, гол цаг хугацааг нөхөрлөлийн гэрээ байгуулахад зарцуулдаг, түүнээс бүртгэлийн хувьд тун энгийн.
• Олон эзэмшигчтэй байж болно. Энэ нь санхүүгийн хувьд нэг хүн байснаас мэдээж давуу.
• Бизнесийн ашиг эзэмшигчдийн хувийн татвар төлсөн орлогод шууд нэмэгдэнэ.
• Чадварлаг сайн ажилтанд хамргач болох өргөн боломж олдоно.
• Хамтрагчдын ажлын арга барил чадвараас бизнес шууд хамаарна.

Дутагдалтай талууд
• Бусад хамтрагчийн аливаа үйлдлийн төлөө хамтрагч бүр өөрийн хувийн болон хамтын хариуцлага хүлээдэг.
• Орлогоо бусадтай хуваалцана.
• Бүх хамтрагчдын хамтын шийдвэр гаргах явцад үл зөвшөөрөх асуудал их гардаг.
• Зарим ажилтны бэнэфит (энэхүү бэнэфитийн талаар хожим тайлбарлаж блогдоно) татвар бодох үед хөнгөлөлт үздэггүй.
• Хамтрагч тань нөхөрлөлөөс гарах, эсвэл бурхан болчихвол тэгээд бизнес тань нөхөрлөл ангилалд оршин тогтнож чадахаа байх буюу оршин тогтнох хугацаа дуусчихаж болно.

Нөхөрлөлийн төрлүүд:
1. General Partnership буюу ерөнхий нөхөрлөл
Удирдлага болон бизнесийн хариуцлага, ашиг болон алдагдал хувиарлах асуудлыг хоорондоо байгуулсан гэрээний дагуу шийднэ. Уг гэрээнд өөрөөр заагаагүй бол бүгд тэгш оролцоотой байдаг.
2. Limited Partnership and Partnership with limited liability буюу хязгаарлагдмал болон хязгаарлагдмал хариуцлага бүхий нөхөрлөл
Гишүүдийн ихэнх хязгаарлагдмал хариуцлага хүлээж, удирдлагын шийдвэрт хязгаартай оролцдог. Ихэвчлэн богино хугацааны төсөл хэрэгжүүлэх эвсэл хөрөнгө оруулалтаас хэтрэхгүй үед энэ хэлбэрийг сонгодог. Жижиглэн худалдаа болон үйлчилгээний бизнест энэ төрлийг нэг их хэрэглэдэггүй. Хязгаарлагдмал нөхөрлөл үүсгэх нь ерөнхий нөхөрлөл байгуулахаас илүү ярвигтай, ажил ихтэй ч олон давуу талтай энэ хэлбэрийн нөхөрлөл сүүлийн үед эрс ихсэж байна.
3. Joint Venture буюу хамтран хөрөнгө оруулалт
Ерөнхий нөхөрлөлтэй их ижилхэн, гэхдээ тодорхой хугацаанд эсвэл нэг төсөл дээр ажиллах үед хэрэглэдэг. Хэрэв бизнесээ давтах, цаашид үргэлжүүлэх бол өмнө дурдагдсан төрлүүдээр нөхөрлөлөө дахин бүртгүүлдэг. Мэдээж өөр төрлийн бизнес хэлбэрээр дахин бизнесээ бүртгүүлж болно.

За эргээд харсан чинь нилээд албаны заавар шиг зүйл болжээ. Анхлан хувиараа эрхлэх аж ахуй дээр авч байсан шиг жишээ оруулая. Баагий энэ удаа найз Оюунаагийн хамт хоолны бизнест хүч үзлээ. Нэгэнт хоёр тоглогч байгаа хойно ХЭАА тохирдоггүй, бүртгэлийн амраар нь нөхөрлөл байгуулжээ. Хотын төвийн өндөр оффисийн жижигхэн буланд зоогийн газар нээчихлээ, үдийн цайны цагаар цөөнгүй хүмүүс орж ирэх. Хэрэглэгч, үйлчлүүлэгчдэд хийсэн хоол нь ихэд таалагдсан бөгөөд цөөнгүй нь өрөөндөө үдийн хоолны захиалга авахыг хүсдэг боллоо. Бизнесээ өргөжүүлээд дахин хүн ажилд авлаа.

Шинээр орсон Цээгий үнэхээр сэргэлэн ажээ. Нэг хоол хүргээд ирэхдээ хоёр захиалга нэмээд аваад ирнэ, нэг үйлчүүлэгчээр дамжуулаад хоёр шинэ захиалагч олоод ирнэ. Хамтрагчид ярилцаад Цээгийг нөхөрлөлийн гишүүн болголоо. Нэг азгүй өдөр Цээгий яарч сандаран хоолоо хүргэж яваад үнэтэй машинтай нөхрийг шүргээд гэрлийг нь хагалчихав. “Нот биг диэл” машины даатгалаа солилцоод тэр дороо учраа ололцчих шиг болжээ.

Хэд хоногийн дараа жинхэнэ хэрэг мандав. Нөгөө жижиг гэрэл их үнэтэй эд байж, Цээгийгийн машины даатгалын хязгаараас давчихсан байжээ. Даатгал зохих хувиа төлөөд үлдсэн нь мань хүний ачаа боллоо. Ажлаа хийж явсан байдаг, тодруулбал нөхөрлөлийн хариуцлага энд гарч ирнэ. Нөхөрлөлийн санхүү үүнийг даах чадваргүй бол хамтрагчдын өмч, нэр хүндэд халдана гэсэн үг.

За санаа зовж айх, нөхөрлөл л байгуулж болохгүй юм байна гэх хэрэггүй дээ, энэ хэлбэр Америкийн бизнес ертөнцөд хэдэн зуун жил ажиллаж л байгаа эд. Хамгийн гол нь ганцаараа биш хамтаараа бизнес хийнэ гэдэг илүү хүчтэй. Энд итгэл найдвар, эрсдэл, хариуцлага илүүтэй өндөрт тавигдана.

Хэрэв Танд энэ нөхөрлөл хэлбэр таалагдаагүй бол дараа үргэлжүүлэн бичих бусад хэлбэрийг уншаарай. Хамгийн гол нь бизнес хийнэ гэсэн хүсэл, сэтгэлээ орхиж болохгүй шүү.

Аргамаг Инкорпоратэдийг байгуулахын хувьд энд хувь нийлүүлэгчид байсан, дээр нь энэ ангилал хямдхан, амархан бүртгэгдэх байсан ч тус бүртээ өөр өөр ажилтай, өөр өөрийн тусдаа хөрөнгө оруулалт бүхий бусад бизнесүүд бидэнд байсан тул уг ангилал тохирохгүй гэж үзсэн юм.

Tuesday, April 22, 2008

Монгол бизнесийн уулзалт Чикагод болно



Монголын гадаадын хөрөнгө оруулалт, гадаад худалдааны агентлаг, Америк дахь Монголчуудын худалдааны танхим хамтран АНУ-д болон Чикаго орчмын бизнес эрхэлдэг монголчууд АНУ-Монголын бизнесийн гуравдугаар форумд Монголын талаас ирж оролцож буй төлөөлөгчидтэй хийх уулзалтыг Чикаго хотноо зохион байгуулах гэж байна.

Уулзалт 2008 оны 4 дүгээр сар 26-ны бямба гаригт 15.30 цагаас болно. Уулзалтын үер ГХОГХА-н орлогч дарга Г.Дугаржав Монголын хөрөнгө оруулалт, бизнесийн орчин, өнөөгийн байдал, гадаадад бизнес эрхлэгчдийн боломж, давуу тал зэрэг асуудлыг хамруулсан танилцуулга хийнэ. Мөн танхимын зүгээс танилцуулга хийж танхимаас хийсэн, хийж буй ажлуудын талаар ярилцана.

Түүнчлэн монголын бизнесийн төлөөлөгчдөөс мэдээлэл хийж, Чикаго орчимын бизнес эрхэлдэг монголчуудаас өөрсдийн бизнесийн талаар ярьж, туршлага солилцож, хамтран ажиллах боломжуудаа илэрхийлэх юм байна.

“Уулзалтын үер ГХОГХА болон манай танхимын хооронд хамтын ажиллагааны санамж бичиг үзэглэнэ. Бид ноднин жил Чикагод анхлан зохиосон чуулган уулзалттай ижил хэлбэрээр зохион байгуулахаар ажиллаж байна. Миний хувьд ч бас нэг жилийн хугацааны танхимын ажлыг бизнес эрхэлдэг монголчуудтайгаа ярилцаж хэлэлцэх, тэдний санал, хүсэлтийг биечлэн сонсож хүлээж авах боломж гарч байна. Түүнчлэн энэ үеэр танхим шалгаруулсан шилдэг бизнесээ зарлаж шагнал гардуулна. Удахгүй болох танхимын энэ жилийн ээлжит чуулганд энэ уулзалт ихээхэн хэрэг болно оо” хэмээн танхимын тэргүүн Э.Жагдагдорж ярилаа.

Чикаго орчимын бизнес эрхэлдэг болон бизнес хийхээр төлөвлөж байгаа, энэ чиглэлээр сонирходог монголчуудыг уулзалтад өргөнөөр оролцохыг урьж байна. Уулзалт ямар нэг төлбөргүй.

Уулзалт болох газрын хаяг : 350 E. Dundee Rd., Wheeling , IL 60090. Хаяг болон хүрэх замын талаар (847) 229-9595 утас, (847) 229-1919 факсаар Болор, Ундрам нараас асууж лавлаж болно.

Уулзалтын талаарх бусад асуудлаар болон уулзалтад танилцуулга, яриа хийх сонирхолтой бизнесүүд contact@monamerchamber.org имэйлээр хандаж болно.


Америкийн Монголчуудын худалдааны танхимын ажлын хэсэг

Friday, April 18, 2008

Блоггүй хэд хоног

За хөө, блогоо нээлгүй бас л олон хонож дээ. Тийм л их завгүй явсан юм байлгүй дээ. Wow, хоёр сар гаран болсон байна ш дээ. Амьдрал өрнөөд блогдох зүйл зөндөө байсан ч цаг зав үнэхээр хомс байжээ.

Texas мужаар долоо хоног тэнэсэн байна. Далайн эргээр алхах богино хугацаанд ч гэлээ тун сайхан амралт болсон. Houston Rockets, Sacramento Kings-н тоглолт үзэж, хоолойгоо сөөлгөсөн. NASA ч бас агуу юм билээ. Блогдох зүйл мэдээж маш их байгаа, нөгөө л зангаараа :-) дараа тодорхой үргэлжүүлнэ ээ.

Атланта бас тэнээдэхлээ. Ази судлалын хурал гээд жилдээ аймаар юм болдог юм. Монголчууд юу гэж дутах вэ, бөөрөнд нь наалдаад Монгол судлалын Америк дахь хоёр ч байгууллага энэ үер жилийн чуулганаа хийгээд авна. Энэ жил их онцлогтой. Америкийн Монголчууд өөрсдөө өөрсдийгөө судалж чаддаг болсоноо харуулж бүтэн панел бүрдүүлж, удирдаж хийлээ. Вашингтон Ди Си-д байгуулагдаж үйл ажиллагаа явуулдаг Монгол соёлын төвийнхөн М.Саруул-Эрдэнэ, Ц.Наранцэцэг энд маш их зүтгэл гаргасан. Америкийн онголчуудын худалдааны танхим хийсэн судалгаагаараа илтгэл тавьсан нь олны анхаарал маш ихээр татлаа. Мизурийн их сургуулийн доктор оюутан Я.Борчулуун, Сиатл хотоос сэтгүүлч, судлаач А.Оюунгэрэл бид уг судалгааг хийсэн. За хурлын сонин сайхан, судалгааны талаар хожим дэлгэрэнгүй блогдоё :-).

CNN төв оффисоор орохыг үнэхээр их мөрөөддөг байлаа, биелсэн шүү. Coca Cola-гаар ч ороод авсан. Тэнд ундаа гэхээсээ илүүтэй америк амьдрал, хэв маягийн түүхийг илүүтэй хараад авсан шүү. Бизнесийн, маркетингийн, зар сурталчилгааны бүрэн хичээлд суугаад авах шиг болж байна лээ.

Чикаго хотод Монгол радио үйл ажиллагаа авуулдаг, нэвтрүүлгээ цацдаг болоод удаж байна. Америкийн монголчуудын худалдааны танхимынхан ихээхэн ач холбогдол өгч, хамтран ажиллаж байгаа. Манай зөвлөлийн гишүүн хуульч Г.Ганзориг ах, даатгалын Я.Өлзийболд сайхан ярилцлага өгсөн байгаа. Интернэтээр сонсож ч болно. Би ч гэсэн нэг яриад авсан, гэхдээ найз нөхдөөс санал анхааруулга их ирж байгаа. Товч тодорхой ярьж сурах хэрэгтэй гэсэн зөвлөгөө л их байгаа даа.

Гадаадаас орж ирдэг ярианы үнийн талаар ийм үйлчилгээ эрхэлдэг монголын компаниуд сүүлийн хэд хоногт нилээд хөл хөдөлгөөнтэй, идэвх санаачлагатай байна. Тэд үнэ унагадаг буруутанг олох гээд их хөл болж байгаа ажээ. Мэдээж дундаас нь хэн нэг нь эсвэл хэд нь үнээ үе үе буулгаж орхидог биз. Шалгалт хяналт нь амжилттай дуусч буруутан олдох нь чухал бус хамгийн гол нь бие биеэ ойлголцож, зөв шийдэлд хүрч, хамтын тоглолт хийж чаддаг болоосой билээ.

Вашингтон Ди Си хотноо энэ сарын 23 - 24 Америк Монголын бизнес гуравдах форум болох гээд энд хөл хөдөлгөөн, ажил төрөл ихтэй улс зөндөө. Форум ноднин жил аялал жуулчлалын чиглэлээр болж байсан бол энэ жил эмнэлгийн тоног төхөөрөмж, барилга, уул уурхай гээд хэд хэдэн салбарыг хамарч буй юм байна. Монголоос ирж оролцох бизнесийнхэнтэй Чикаго хотноо Америкийн монголчуудын худалдааны танхим уулзалт хийх гээд мөн л ажил их. Уулзалтын зар, мэдээг удахгүй блогчдод хүргэнэ ээ.

Дараагийн форумд мэдээллийн технологийнхоныг хамруулахыг санал болгоод амжсан шүү!

Wednesday, February 13, 2008

Хувиараа эрхлэх аж ахуй

Энэ удаа АНУ-д бизнес эхлэх, эрхлэх, эзэмших талаар жаал өгүүлье. Аргамаг Инкорпоратэдийн жишээн дээр түлхүү тайлбарлахыг хичээнэ ээ.

АНУ-н муж тус бүр өөрсдийн хуультай онцлог энд бизнес дээр ч түлхүү харагддаг. Аливаа бизнес нэгдсэн улсын хуулинд захирагдах тул ерөнхийдөө ижил байдаг ч, зарим муж, орон нутгийн хуулиас хамаарч өвөрмөц байх нь элбэг. Би өөрийн амьдарч буй болон жижиг бизнес эрхэлж байгаа Мизури, Иллиной мужуудын жишгээр тайлбарлая. АНУ-н бусад газруудаар ерөнхийдөө ижил байна биз ээ. Нэгэнт блогтоо бүх зүйлийг дэлгэрэнгүй багтаахгүй тул асуулт гарвал над руу имэйл бичиж болно, мөн энэхүү бичлэгт коммэнт үлдээх замаар асууж болно оо.

Хамгийн энгийн нэгж бол Sole Proprietorship буюу хувиараа эрхлэх аж ахуй. Монголын хуулиар ч гэсэн ийм ангилал байсан, компанийн шинэ хуульд заагдаагүй ч уг ангилалаар бизнес эзэмших явдал монголд байсаар байгаа. Түүнтэй ижил төстэй эд.

Иллиной мужийн хувьд "Illinois Assumed Name Act" гээч хуулиар зохицуулагдаж, бизнесийн бүртгэл хийгдэнэ. Ажил үйлчилгээ эрхлэх тухайн каунти (аймаг)-д бүргүүлэхэд хангалтай. Бусад ангилалын бизнесүүд шиг олон форм анкет бөглөж, тал тал тийш хандахгүй.

Ихэнх тохиолдолд тухайн хүн өөрийнхөө нийгмийн даатгалын дугаарыг давхар хэрэглэдэг. Нийгмийн даатгалын дугааргүй, авах боломжгүй хүний хувьд уг ангиллаар бизнес бүртгүүлээд такс айд буюу татварын дугаар авч болдог тул гадаадынхан энэ ангиллаар жижиг бизнес бүртгүүлэх нь их элбэг. Сүүлийн үед манайханы дунд такс айд авч өгнө гэсэн зар их тарж байна. Дээрх боломжийг хэрэглэж байгаа нэг жишээ л дээ.

Мөн бүртгэлийн зардал маш бага нь яах аргагүй давуу тал. Миззури мужид $5.00 төлөөд л бизнесийн нэр бүртгүүлэхэд хувиараа эрхлэх аж ахуй болчихдог. Бусад мужуудад ч энэ хавийн үнэ өртөг байгаа байх. Иймд англи хэлний анхан шатны мэдлэгтэй байхад өөрөө хийчихэж чадах ажил. Гэхдээ форм бөглөх явцдаа элдэв жижиг алдаа гаргачихаад ээрэгдэж байхаар туршлагатай нэгэнд багаахан төлбөр өгөөд туслуулчихад буруудах юу байх билээ.

Америкт хувь хүн гэрээрээ бизнес хийх, бизнес нь жижигхэн, олон ажилтангүй үед энэ хэлбэрийн ашигтай тал маш их бий ч хамтрагчтай нийлж бизнэс эзэмших үед уг ангилал зохицуулж чаддаггүй.

Бас нэг тааруухан тал нь хувиараа эрхлэх аж ахуйн удирдлагын болон хариуцлагын бүх асуудал эзэнтэй холбоотой. Үйл ажиллагаагаа хэрхэн явуулахаа эзэн өөрөө мэднэ. Хэрэглэгч, харилцагч, засаг захиргааны байгууллагууд болон шүүхийн өмнө эзэн өөрийн бизнесээ бүрэн төлөөлнө гэсэн үг. Тухайлбал, Баагий цэвэрлэгээний бизнес сонирхож Баагий Клининг Сервис компаниа байгуулаад амжилттай ажиллаж байлаа. Нилээн супер баян нөхөр гэрээ цэвэрлүүлдэг болов. Хооллодог ширээ нь хэдэн саяын үнэтэй энэ нөхрөөс авдаг төлбөр бусад хэрэглэгчдийн нийлбэрээс ч илүү. Мань Баагий ажилтан нэмж авлаа гэж төсөөлөе! Нэг азгүй өдөр шинэ ажилтан нөгөө үнэтэй ширээний булан дээр химийн бодис ганц дусал унагачихад компани дампуурч магад юм. Компаниар ч зогсохгүй эзэн бөөн өрөнд орж баларна. За битгий ай :-), ийм байдлаар сэргийлэх арга зөндөө бий. Даатгал гэж нэг сайхан юм байна. Мөн өөр төрлийн эзэмшлийн эрхтэйгээр бизнесийн үйл ажиллагаа явуулж бас болно. Ийм өөр төрлийн талаар дараа өгүүлнэ ээ.

Аргамаг Инкорпоратэдийг байгуулахын хувьд бид хувь нийлүүлэгчид байсан тул уг ангилал тохироогүй юм.

Tuesday, February 12, 2008

Манай картны ханш

(call2mongolia вэб түр ажиллахгүй болсон тул гарчигийг өөрчлөв. Агуулгад ямар нэг өөрчлөлт хийсэнгүй. Вэб хаягаа Аргамагт шилжүүлсэн Банзрагчдаа баярласанаа илэрхийлэе!)

Өглөө ажил дээрээ ирээд имэйлээ шалгаж байтал аргамаг яагаад өөр өөр минут вэбүүдээр зарлаад байдаг юм бэ гэсэн асуулт тавьжээ. Хэрэглэгч www.call2mongol.com вэбийг жишээ болгосон байна, тэгээд хэрэглэгчийг будилуудсан ийм зүйл хийхээ болихыг санал болгожээ. Мөн залгахаар хэлж байгаа минут, аргамагийн вэбээр зарласан ханш дээрхээс бага байгаа нь хэрэглэгчийг хуурч худлаа дүн өөрсдөө хэлдэг, нийтэлдэг, жинхэнээсээ бол колл2монголиа зөвөөр нь зарлаж байна хэмээн ойлгоход хүрч буй гэнэ. Өөрсдөө бус хөндлөнгийн гуравдагч хүн үнэн хэлдэг гэсэн ойлголт байдаг гэжээ. Бас нэгэн зүйл анхааруулсан нь, аргамаг шударга бус байна, бусад яриа эрхлэгчид 20 долларын картаар 210, 166 минут яриулж байхад аргамаг дөнгөж 112 минут яриулах буюу нэг минутын ханш 17 цэнт байгаа нь бусдаас дэндүү их байна. Имэйл илгээсэн хэрэглэгч дээрх сайтаас бүх л картуудыг авч ярьдаг бөгөөд аргамагийн карт хамгийн чанар сайтай, хэрэглэхэд хамгийн урамтай нь, гэхдээ үнэ чанар арай ингэж тэнцвэржиж болохгүйг анхааруулжээ.

Миний хувьд хариултыг блогоороо дамжуулаад нийтэд өгөхөөр шийдлээ. Хэрэглэгчийн дурдсан вэб манай картыг онлайнаар худалдаад олон жил болж байгаа, манай сайн хамтрагчдын нэг. Ер нь америкт утасны карт онлайн борлуулдаг анхны монгол вэб. Вэбийг ажиллуулдаг Банзрагчийг ч би өөрөө хувиараа гайгүй сайн мэднэ, итгэж болох сайн залуу. Бид нүүр тулж уулзаж яваагүй ч утсаар маш олон удаа ярилцаж, санал бодлоо их солилцож, сайн ойлголцдог. Дундын найз нөхөд ч олонтой л доо.

Манай ханш бусадтай харьцуулж харахад нилээд буруу сэтгэгдэл төрөхөөр вэб дээр нь илэрхийлэгдсэн талаар мань хүнд би хэдэнтээ хэлж, имэйл ч бичиж байсан нь цөөнгүй. Банзайгийн тайлбар бас ойлгохоор байдаг ч би түүнтэй нь санал нийлдэггүй. Ингээд эцсийн хэрэглэгч, тухайн худалдан авагч өөрөө шийдэж байг хэмээгээд орхисон юм. За одоо колл2монголиагийн тайлбарыг бичье!

Вэб дээрээ зөвхөн толл фрий дугаарт залгаж ярих ханш, минутыг үзүүлдэг. Хэрэв толл фрий байхгүй бол "no toll free access" гэж заагаад локал залгалтын минутыг тавьдаг.

Ийм л учраас тэдний вэб дээр манай ярих минут бусадтай зэрэгцүүлэхэд бага харагдаж, толл фрий дугааргүйх нь илүү минут яриулдаг мэт үзэгдэж байгаа. Энд гарч буй жаахан ойлгомжгүй байдлыг бид засах гээд толл фрий холболтын боломжоо үгүй болгох нь утгагүй хэрэг. Харин Банзай маань ялигүй өөрчлөлт хийвэл болчих мэт.

За толл фрий холболтын дугаараар холбогдоход яагаад ханш өндөр байдаг талаар удахгүй тайлбар блогдоно гэж "өр" тавьчихаад хэрэглэгчийн дараагийн анхааруулгад шилжье. Манай ханш бусадтай ойролцоо болохоор бид өөрсдийгөө шударга бус гэж үзэхгүй байна аа. Яг одоо манай 20 долларын Омега картаар 240 минут ярьж байгаа нь бид бусдаас илүүтэй байна уу гэхээс дутууг харуулахгүй. Түүнчлэн бид шагналын оноо өгдөг, америкт байгаа онлайн мэдээллүүдийг дэмжих, монголчууд олноор сууршсан хот мужуудын монголчуудын холбооны үйл ажиллагааг дэмжих сан бүрдүүлдэг зэргээ дурдвал манай зардал илүүтэй өндөр байгаа нь ч харагдана биз ээ.

Хэрэв хэрэглэгч Та биднийг үнэхээр л шударга бус бизнес хийж буй гэж үзсээр байгаа бол зохих байгуулга, албан зохих журмаар нь хандаад биднийг зохих эрхтэй улсуудаар нь шалгуулж болно. Гомдол хэрхэн тавих талаар блогтоо би урд өмнө бичсэн байгаа. Таны өмнө бүх боломж нээлттэй байна. Бид чинь маркетинг, хэрэглэгчийн эрх өндөр хөгжсөн Америк гүрэнд амьдарч бизнэс эрхэлж байгаа шүү дээ.

Чанар, хэрэглэгчид эвтэйхэн байх талаар бидэнд урам өгөхөөр зүйл бичсэнд их баярлалаа. Бид энэ тал дээр ихээхэн анхаардаг. Өөрсдөө мэдээлэл холбооны технологийн мэргэжилтэй, энэ чиглэлээр ажиллаж, гол хоолоо олж иддэг давуу тал ч бий. Цаашид яриаг чанартай байлгах дээр улам их анхаарна. Ярианы тооцоог ч бид нарийн хийж чаддаг. Хэрэглэгч бүр яриагаа хянах, өөрсдөө тооцоо хийх боломоор бид хангаж өгсөн. Мөн хэрэглэгчийг ярих, карт хэрэглэхэд амархан байлгахыг их хичээдэг. usability гэж ойлголт байдаг л даа, хэрэглэгч тухайн зүйлийг ашиглах хэрэглэхэд хэр дөхөм, амархан байна гэдгийг тодорхойлдог. Хамгийн сүүлд гэхэд нууц тоогоо олон дахин оруулахгүйгээр нэг залгалтаас нөгөөд шилжих боломжийг сайжруулсан байгаа. * тэгээд # дардагийг хэлж байна л даа, өмнө блогтоо бичсэн дээ. Мөн дараагийн дугаарт залгах бүрийн өмнө үлдэгдэл мөнгө, минут тус бүрийг хэлж байхаар өөрчилсөн байгаа, монголоор хэлнэ шүү :-).

Удахгүй Та бүхэнд одоогийн ярих минут, ханш яагаад тогтох болсон юм, урд өмнө сайхан цагт бараг үнэгүй яагаад ярьдаг байсан талаар блогдоно оо. (За хоёр ч бичлэгийн өрөнд орчихлоо шүү :-) )

Monday, February 11, 2008

Валинтайны өдрийн бэлэг

Цагаан сар, сар шинийн баярт зориулан зарласан хямдралаа Валинтайн өдөрт зориулан бид үргэжлүүлж байна. $20.00-н Омега20 кардаар манай локал холболтын дугаарт залгаж УБ хотын суурин утсанд 240 минут, монголын гар утсанд 140 минут ярина гэсэн үг.

Америкт хоёрдугаар сарын 14-ны өдрийг Валинтайны өдөр хэмээж тэмдэглэдэг уламжлалтай. Энэ өдөр мэндчилгээ карт солилцож, чихэр шоколад бэлэглэдэг. Цэцэг өгөх нь ч элбэг. Хайр дурлал, хайр хүндлэлээ илэрхийлж буй нь энэ. Зөвхөн Америкт ч бус дэлхий даяар энэ өдрийг тэмдэглэж бие биедээ бэлэг, урам, хайр бэлэгдэх болжээ. Азийн зарим оронд ялангуяа Япон, Солонгост их сүрхий тэмдэглэж бүр энэ нь маркетингийн томоохон хэрэгсэл болжээ.

Дэлхий даяар энэ өдөр нэг миллиард хүн биеэ биедээ карт бэлэглэдэг, энэ нь зул сарын баярын дараа орох хамгийн их мэндчилгээ илгээх баярын өдөр болдог талаар Америкийн мэндчилгээний картын холбоо мэдэгдсэн байна. Бид энэ улсуудын дунд л яваа. Одоо цөмөөрөө биеэ биедээ утасны карт бэлэглэж сурья! Биеэ биеэ рүүгээ утсаар залгаж мэндчилгээ хүргэе, хайраа дамжуулая! Зохиолч Дашбалбар агсны шүлэглэсэнээр "Хүмүүс ээ, бие биеэ амьдад нь хайрлаяа" хэмээн уриалж, эх орон руугаа, элгэн садандаа утасдах хайраа илэрхийлье!

Манай энэ удаагийн хөнгөлөлтөөр жирийн үеийнхээс 20 хувь хямд болж байгаа юм. Мөн Та шагналын оноогоо авсаар байх болно. Та энэ боломжийг бүү алдаарай!

Friday, February 8, 2008

Сар шинийн мэнд дэвшүүлэе!

Аргамаг Инкорпоратэдийн хэрэглэгч, Аргамаг блогийн уншигч Та бүхэн амар сайн байна уу? Даага далантай, бяруу булчинтай, тавлаг сайхан хаваржиж байна уу? Хэсэл их, морь хурдан уу?

Эх нутаг элгэн саднаасаа алс хол амьдарч, ажиллаж, сурч, аялаж байгаа та бүхнийг эх орон, ээж аав, үр хүүхэд, ах дүүс, анд нөхөдтэй тань холбоо харилцаатай байлгах үйлсэд мэргэжил нэгт бусад нөхдийнхөө хамтаар цаг нартай уралдан зүтгэдэг Аргамагийнхан сар шинийн мэнд хүргэж байна.

Та бүхэндээ ирж байгаа "хотлыг баригч" шороон хулгана жилдээ элгээрээ энх амгалан, төрлөөрөө түвшин амгалан, эрүүл энх, аз жаргалаар дүүрэн, бизнес уран бүтээлдээ өндөр амжилт гаргахыг хүсэн ерөөе!

Америкт байгаа хэрэглэгчдийнхээ амьдрал, жаргал зовлон, хүсэл мөрөөдөл, бодол санааг эх нутагтай нь холбох гүүр болох үүргээ бид амжилттай гүйцэтгэж байна. Зөвхөн эх оронтойгоо ч бус дэлхий даяар ертөнцийн булан бүрт буй элэг нэгт ахан дүүсийнхээ гүүр болох эхлэлээ тавьж хэд хэдэн улсад холболтын эрх авсан нь мөн л манайханы амжилт.

Иракт байгаа цэргүүд битүүлж буй мэдээг хүргэж хошууч Амарбаясгалан Флоридагаас өчигдөр утас цохиж байна. Цэргүүдэд утасны карт авна гэнэ. Бид ч уламжлал ёсоор цэргүүдээ дэмжиж үнэгүй карт дагалдуулж илгээлээ. Амараа энхийг сахиулагчдын тухай сайхан сэтгүүл хариуд нь имэйлдэв. Удахгүй сэтгүүлийг вэбдээ залж нийтэд хүртээл болгоно оо.

Утасны картны талаар олон хэрэглэгч өчигдөр утасдлаа, чадлынхаа хэрээр асуудлыг шийдэж өгч байлаа. Зарим нэгт нь эргээд залгана гэсэн ч амжаагүй тохиолдол бий, уучлаарай, амь хувьсгалын ажил ихээр давхацаж байлаа. Оройн зургаан цагийн үед карт авах гэсэн чинь вэб чинь болохгүй байна гэнэ. Амгаа битүүлгээ хойш тавин байж вэбээ босгосон. За тэгээд оройхон тийшээ битүүлээд бид утсаа ч аваагүй байх, хэд хэдэн миссэд колл байна лээ, уучлаарай! Мөн олон удаа залгуулж байна хэмээж байлаа. Нутагт шинийн нэгэн болж буй тул ачаалал ихэссэнээс тэр л дээ. Бэрхшээлийг ойлгон хүлээж авч байсан хэрэглэгчиддээ их баярлалаа.

Гахай жилийн төгсгөлд зарласан ярианы хөнгөлөлт үргэлжилж байна. Жирийн үеийнхээс 20 хувь илүүтэй ярих боломжтой гэсэн үг. Хөнгөлттөй үед улам ихээр нутагтаа залгаж, ахмадуудынхаа мэндийг мэдэж, сургааль ерөөлийг нь аваарай! Аргамагаар үйлчлүүлж буйд их баярлалаа.

Monday, February 4, 2008

Супербоул болон миний веекэнд

Өчигдөр хамгийн завгүй, цаг наргүй зүтгэсэн веекэнд байлаа. Үүрээр тав хагаст босож тооцуур дээрээ суучихав. Тооцуур гэж копьютерийг хэлж байгаа нь. Нэрт эрдэмтэн, судлаач, сэтгүүлч Эрдэнэ гуай "Алтан гурвалжин" номондоо компьютер гэхийг ийнхүү орчуулж болох тухай бичсэнийг 99 онд байхаа уншсанаас хойш ийн нэрлэх болсон билээ.

Нэгдсэн улс болон муж улсуудад төлөх Аргамагийн татвараа бодож цэгцлэн хэдэн тайлан шагайлаа, хуульч Г.Ганзориг ахад Америкийн монголчуудын худалдааны танхимын удирдах зөвлөлийн ажлын талаар имэйл бичлээ. Бас хэдэн хэрэглэгчдээс хүсэлт, санал, гомдол ирсэн байна, шалгаж үзлээ, хариу тайлбар бичлээ ... За тэгээд хийх ажил, код, имэйл юу мундах билээ ... нэг мэдсэн хажууд хань болоод оюутан дүү сууж харагдах ... ес ч болоод хүүхдүүд шуугиад явчихлаа. Веекэндээр аав нь "бреакфаст" бэлтгэж өгдөг томоо ажилтай л даа. Харин энэ удаа жанжин босчихсон кофе, өндөг, бэкон, оутмиэл бэлэн болчихож. Цагаан сарын өмнөх веекэнд тэгээд супер завгүй байсан болохоор ийнхүү сүртэй зураглан бичиж байгаа нь энэ.

Цайлчихаад бөөн цэвэрлэгээний ажил пландаж бөөн үүрэг охидуудад оногдлоо. Ингээд аав ээж мэдээж дэлгүүрдсэн дээ. Мах, гурил авлаа. Бууз хийх гэж байгаа нь тэр. Аа тийм бас боорцог боов маягийн зүйл хийж таваг засахаар шийдсэнийх зөндөө л юм авсан. Хамгийн гол нь тоос сорогч авлаа. Ганц хоёр долоо хоногийн өмнө аав нэг их мундаг тусч болох гээд тоос сорогчоо "чад" хийлгээд авсан. Мундаг л юм чинь засах гэж хаа сайгүй хэдэн боолт тараав. Мэдээж амар олдохгүй сэлбэг эвдэрсэн байлгүй яахав. Долоо хоног энд тэнд боолт гүйж харайгаад хэрэггүй илүү боолт байсан нь мэдэгдэж байгаа юм. Буцаагаад угсрах үед хэдэн боолт хэмнээд эсвэл сорчихсон хэдэн сул боолт олдсон доо.

Шинэ тоос сорогч лут байна лээ, нөгөө мундаг аав өөрийн унтлагын өрөөгөө аргалсан байх, үлдсэнийг нь өрөө бүрийн эздийн, гал тогоо, коридор шат мэтээс авахуулаад нийтийнх нь охидуудын ажил. Дүү нар ч бас юу гэж зүгээр суухав, хүн бүр л завгүй.

Өглөө сайн бреакфастай байсан хэрэг юу билээ, өдөр хайдардчихав. Хайдар ахыг санаж байгаа биз дээ. Яагаав нөгөө социализмын үед цагаан ордоны өмнө өлсгөлөн зарладаг америк эрдэмтэн. Монголд зурагт, сонингоор ёстой баатар болж байсан даа. Тэрнээс хойш хайдардах гэдэг нэр томьёо үүссэн юм даг. Оюутан байхад Эрхүү, Новод ч олон хайдардсан даа :-). Хайдар ахынхаар зочилсоных бууз, боорцогны ард ч гарчихлаа. Оройн хоол ч эртхэн бэлэн боллоо. Шарсан загас, сийфоод салад, шримп ... за за муу хүн идсэнээ гэж ...

Ингэж яаравчлаад ажлаа шахаад байсан хамгийн гол зүйл, блогийн энэ нийтлэл бичигдэх гол шалтгаан бол "СУПЕРБОУЛ" байсан юм. Тоглолтын үер гэр бүл тэр чигээрээ тв-ны өмнө, аав бүр ухаангүй суух юм хойно яаралгүй яахав.

Энд хэдэн жил болсоных гэх бидний хэлж заншсанаар бол америк хөлбөмбөг, одоо миний нэрлэж сурсанаар бол зүгээр л фудболд орсон шиг байна шүү. Уул нь би жинхэнэ хөл бөмбөгийн улаан фэнүүдийн нэг л дээ, гэхдээ одоо фудболд ч бараг ижилдээ, юутай ч дуртай спортуудын айргийн тавд багтана аа. Хөлбөмбөгийн дэлхийн аварга, европийн аварга, европын багуудын цомууд, америкийн монголчуудын хөлбөмбөгийн аварга шалгаруулах тэгээд энэ супербоул гэвэл тэцээн талаасаа мөн айрагийн тавд юм шиг байна шүү.

Америк хөлбөмбөгөөр энд АНУ-д мэргэжлийн хоёр том лиг байдаг, Америкийн хөлбөмбөгийн лиг, үндэсний хөлбөмбөгийн лиг гээд. Тус тусдаа багуудтай, тамирчидтай, хоёр лиг хоорондоо холилдож тоглохгүй, тамирчид багаа солилцохгүй. Хоёр лигийн аваргууд хоорондоо тоглох тоглолт нь "супербуол" гээд байгаа юм. За үүнийгээ эд дэлхийн аварга шалгаруулах л гэж нэрлэнэ ш дээ.

"Супербоул - сандэй" бараг л үндэсний албан бус баярын өдөр болсон гэхэд болно. ТВ өмнө хамгийн их үзэгчид суудаг цорын ганц нэвтрүүлэг. Тоглолтын завсарлагаар америкийн хамгийн нэр нөлөө бүхий дуучид, хөгжимчид тоглолтоо хийнэ. Энэ үед Америкчууд хүнсний зүйл хэрэглэх хэмжээгээрээ талархалын баярын дараа хоёрт ордог. Энэ үеэр хүмүүсийн ярих, үзэх хамгийн гол зүйлүүдийн нэг нь тв реклам байдаг. Рекламийн үнэ ч тэнгэрт хадна. 1984 онд Макинтошийн амжилттай рекламаас хойш үнэ нэмэгдсээр, энэ жил 30 секундын реклам 2.7 сая доллар болсон.

1967 оны нэгдүгээр сарын 15-нд анх удаа болсон энэ тэмцээн өчигдөр 42 дахь удаагаа болж Нью Ингландын Патриот Нью Иоркийн Гиганттай Аризона мужид тоглолоо. Манайханаас Чука Гигантыг дэмжиж бусад нь надтай хамт Патриотын фан байлаа. Патриот бол үндэсний лигийн хамгийн агуу баг л даа, хөлбөмбөгөөр бол бразил юм уу даа :-). Энэ жилийн хувьд огт ялагдаагүй баг байлаа.

Тоглолт үнэхээр өрсөлдөөнтэй, сонирхолтой төгссөн. Төгсгөлийн үед хашгирсаар байгаад одоо хоолой хөндүүр болж, сөөжээ. Гэртээ байж ямар стадионд биш дээ, галзуу юм шиг :-), спорт гэдэг ийм л агуу байгаа юм. Сүүлчийн хоёр секунд хүртэл найдвар үнэндээ буурахгүй балиашигласан гэхээр аргагүй биз. Нэг секунд үлдэхэд Патриотын дасгалжуулагч нар талбайд гарч ирж эсрэг багийнхандаа баяр хүргэсэн нь "тугаа өргөн" бууж өгч байгаа явдал байлаа. Яг л 80 оны өвлийн олимпоор дэмжиж байсан ЗХУ-н хоккейчид АНУ-д ялагдахад нэг тийм харамсмаар ч тоглолтыг агуу гэж хүлээн зөвшөөрсөн сэтгэгдэл төрж байж билээ. За ингээд тоглолтын эхнээс биш төгсгөлөөс нь бичээд байгаагийн учир нь эхний үеүүд нэг их сэтгэл хөдлөх зүйлээр бага, багууд хамгаалалт сайтай тоглож оноо огт авахгүй нилээд уйтгартай байснаас юм аа.

Тоглолт эхлээд эхний үед ганц фиелдгоол орсон нь энэ үеийн тоглолт дуусахаас бараг таван минутын өмнө Гигантын Лавронс өшиглөсөн юм. 3:0 Гигант тэргүүллээ. Хоёрдугаар үе дуусахад 14 минут 57 секунд дутуу байхад Патриотын Лауранс тоачдавн хийлээ. Патриот довтолсоор нэгдүгээр шугам хүргэж чадсаны дүнд мань хүн нэг яард зүтгэчирхсэн хэрэг. Ийнхүү тоглолт 7:3, Патриот давуутай боллоо. Өмнөхөн нь Гигантууд сүрхий довтолж гоол хийчих боломжтой байсан ч боломийг ашиглаж чадаагүй.

Завсарлагаар соёлын арга хэмжээ болж дуучид дууллаа. Дуу хөгжимөөс хол хөндий надад ч хэлэх зүйлээр бага даа :-). Хүүхдүүд л харин дагаж дуулж, хөөрч гоёо, сайхан байна, үүү ... болцгоож байв. Тоглолтын эхлэл, төгсгөлд ч алдартай дуучид дуулж байна лээ. Өмнө сонсож, уншиж байснаар Бон Жови л тоглочихмоор сонирхолтой байсан нь миний мэдэх ганц юм уу даа. Тэгээд гарч ирсэнгүй, ер нь нэг том үйл ажиллагааны өмнө элдэв цуу гардаг дөө. Мэдээж урлагын тоглолтын үер өнгөрсөн жилүүдийн болон хэн хэн дуулж тоглох сураг байсан талаар манайхан ярилцаж байлаа. Тээр жилийн Жанэт Жаксоны "бүүб" ч дурсагдсан шүү, нээрээ хүүхдүүд том болж байна даа. Хориотой сэдэв рүү яриа хазайх дөхөж байна лээ :-).

Гуравдугаар үе нилээд уйтгартай, оновчтой пасс цөөн, довтолгоо үүсэхгүй, багууд ээлжлэн амжилтгүй зүтгэсээр, бөмбөгөө цөлсөөр ... ТВ рекламууд ч олигтой гоёо юм байхгүй байлаа. Дийлэнх реклам лосал компаниудынх гарсан. Дахин давтахад, уул нь тв реклам супербоулын үзэх чухал эд байдаг, хүмүүст ч их хүрдэг, дараагаар нь хэд хоногоор зогсохгүй хэдэн жилд рекламыг санаж дурсаж ярилцаж байдаг юм. Энэ жил санаанд хүрэх реклам ховор байлаа. Урд өмнө жилүүдийн рекламыг гоё байж, тэгэхэд тэгээд ингээд хэмээн дурсамж яриа л манайханд байлаа. Кока Кола нилээд рекламдаж байсан ч бид реклам ойлгохгүй болсон уу, реклам тэгэж айхтар амархан хараад мэдэрчихдэггүй нарийн урлаг болоод байна уу, нэг л олигтой бууж өгсөнгүй. Би үнэндээ супербоулын рэкламуудаас их кайф авдаг л даа. Энэ жилийн хувьд жаахан сэтгэл дундуур үлдэжээ. Хамгийн гайгүй нь гэвэл Сэнт Луйст байдаг Бадвайзэрийн брэнд пивнуудынх байсан юм шиг ээ. Гэхдээ одоо тэгээд хүүхдүүдийнхээ дэргэд согтууруулах ундаа яриад суултай биш дээ. Тухайн үед сайхан хүйтэн "бээр" нүдэнд харагдах нь харагдсан шүү :-). Доритоны хулганатай, Фэдэксын буруу яваад төөрчихдөг, бас тэр дугуйны Брижстонын рекламууд гайгүй гэж болох л юм, дандаа яаж юм болгоныг муулах билээ.

Эцсийн, дөрөвдүгээр үе ёстой сайхан болсон доо. Тоглолт эхэлмэгц Гигантынхан маш амжилттай довтолж урагшилсаар таван яард дээр ирэх үед Эли тун амжилтай паас хаяж, Давид тоачдавн хийлээ. Нөгөө Лавранс ч амжилттай өшиглөж байна. Оноо 10:7, Гигант дахин тэргүүллээ. Тоглолт дуусахад 11 минут хэдэн сэкунд гэж ТВ дээр гарч байлаа. Хоёр талаас ширүүн хамгаалж өрсөлдсөөр ... Сакраментогоос Лхагва ах залгаж байна, хөлбөмбөг үзээд ухаан алга, орой эргэж залгая гэж хэлж амжлаа ... Патриот амжилттай довтолж зургадугаар яардаас Том сайхан пасс хийж Ранди тоачдовн хийчихлээ. Араас нь Стефан оновчтой өшиглөж оноог 14:10 болгов. Гэрээр дүүрэн хашгиралдаан ... Тоглолт дуусахад хоёр минут 42 секунд үлдлээ. Ингээд Патриот бөмбөг өшиглөж тоглолтод оруулсаны дараа Гигантын тоглогчийг өөрийнх нь талбайн 14-р яард орчимд таклдаад унагачихлаа. Бас л гэр дүүрэн хашгиралдаан ... за ингээд одоо хамгаалаад цаг дуусах нь гэж хүн бүр бодсон байх.

Гигантууд өөрийн 17 яардаас тоглоом эхэллээ. Цаг 2:39 дутуу. Таклдаач, унагаач, бариад ав, хөөе, зөв , гүүджооб, өөө тэнэг юм ... миний амнаас зогсоо зайгүй унах үгс. Гигантууд бөмбөгөө маш амжилттай эзэмссээр, 10 10-н яардаар урагшилсаар ... хэд хэдэн аюултай пасс хийгдэх дөхөв. Цаг ч явсаар, гэхдээ Гигантууд маш амжилттай ахисаар ... Гигантууд бүх тайм аутаа ээлж дараагаар авлаа, минут хүрэхгүй хугацаа үлдлээ. Тавхан минутад 83 яард ахиж чадсан Гигантууд айлын талбайн 13-р яардаас Эли галзуу гоё пасс хийж Плаксико Бурэсс гээч 17 дугаартай тоглогч хожлын тоачдавн хийлээ. Гэхдээ тоглолт дуустал хүн бүр үүнийг хожлын гэж зөвшөөрөөгүй байлаа. Лауранс ч алдаагүй өшиглөж гоол хийсэнээр 17:14 Гигантууд тэргүүллээ. Цаг дуусахад 29-хөн секунд үлдлээ. Патриотууд гурван удаа таймаут авах боломжтой, ердөө фиелдгоол хийхэд л тоглолт цаашид үргэлжлэх болохоор байдал үнэхээр эгзэгтэй.

Иймэрхүү байдал тав зургаан жилийн тэртээх супербоулаар болж, манай Сэнт Лоуис Рамс үзэлцээд бид хамтадаа Мөнхөөгийндөө үзэж байж билээ. Мөнхөөгийнх болон манай гэр бүлийнхэн нутгаас анх хамт нэг онгоцоор нүүж ирсэн, нэг байрны дээд доод давхарт амьдарч, цаашид өөр өөр байшинд нүүсэн ч ёстой "оров ч, гарав ч цугтаа" байжээ. Олон ч супербоул хамтадаа үзсэн дээ. Тэд энэ жил Сиатл нүүчихсэн юм. Энэ талаар ч манайхан дурсаад л авлаа. За тэгээд бас сагс, гайхалт Жордан ч дурдагдаж байна.

Тоглолт эхэллээ, Гигантууд үнэхээр сайн хамгаалсан, тэд тэссэн. Патриотууд бөмбөг тоглолтод оруулсан секунд бүрт л тав, зургадугаар яард руу дамжуулалт шидэгдэж байлаа. Тоглолт дуусахад ХОЁР секунд үлдлээ. Найдвар ч байсаар байлаа, Патроитууд довтлох эцсийн оролдлогоо хийлээ. Пасс амжилтгүй болж НЭГ секунд үлдсэнээр фиелдгоол хийх боломж байхгүй болсон гэж үзсэн үү Патриотын дасгалжуулагч талбайд гүйн гарч ирж эсрэг багийнханд хүрлээ. Баяр хүргэж, тоглолтыг дуусгаж байгаа нь энэ аж. Гигантын зарим тоглогч тоглолт дууссанд итгэхгүй, эсрэг багийн дасгалжуулагч руу алсаас гайхан харж байснаа гэнэт хөөрөн хашгирч гүйн одох нь зурагтын дэлгэцнээ харагдлаа.

Зөндөө тайлбар хөвөрч, ярилцлагууд дараа дараагаараа хийгдэж байна. Гигантын дасгалжуулагч Том Кохлин "Бүх баг л хожигддог. Хэн ч урьдчилж хэлж мэдэхгүй, хэрэгтэй цаг үед, хэрэгтэй моментэд ямар ч агуу баг хожигдоно" ("You never know. The right moment, the right time, every team is beatable.") гэж хэлж байгаа нь эсрэг багтаа өгч буй үнэлгээ байх.

Saturday, January 19, 2008

Хол ойрын сонин сайхан

Нэг их завгүй л байсан юм байх даа, блогтоо хүрэлгүй ес хоночихож. Хүрэлгүй ч гэж дээ юу ч бичиж амжаагүйгээ хэлж байгаа нь энэ. Тэрнээс хаанаас юуг хэдэн удаа уншсан байна гэх зэрэг өдөр тутам гарах репорт тайлангуудаа харж байсаан. Гүүгл гээд нөгөө өндөр цагаан залуу Монцамэ шиг ах туслаад тэр тайлангууд гарч ирээд байх.

Энэ хугацаанд Аргамагийн картуудаар ярьж болдог улс Орос, Германаар нэмэгдэж амжлаа. Вэбээрээ зарлаж амжаагүй байхад л манайхан залгаад Герман ярьчихсан байх юм даа, манайхан нээрээ адтай улс шүү.

Вэб дээрээ ганц нэг мөр наана цаана болгож өөрчлөн цөөн мэдээлэл нэмлээ. Америкийн монголчуудын худалдааны танхимын лого тавьсан байгаа. Энэ байгууллагыг өнгөрсөн оны дөрвөн сард Чикаго хотноо Америкт жижиг бизнес эрхлэгч монголчууд чуулж байгуулахаар шийдсэн. За тэгээд албан ёсоор бүртгүүлэх, элдэв форм бөглөж хариу авахад нийлээд цаг зарцуулсан. Өөрсдийн вэбтэй болж, танилцуулах уулзалтууд хийж, Монгол Улсын Ерөнхийлөгчийг АНУ-д хийсэн айлчлалын үер түүнтэй уулзалт зохион байгуулсан, АНУ-д бизнес эрхлэгчдээс шилдэгийг нь шалгаруулах гэж байгаа, монгол бизнес эрхлэгчдийн судалгаа гэх мэтчилэн цөөнгүй ажил амжуулаад байгааг вэбээс нь орж үзээрэй! Блог дээр баруун талд линк нь байгаа.

Манай Баттуяа Чикагоос утасдаж байна. Ирэх гурван сарын найманд шалгаруулалт нь болох "Шилдэг загвар - 2008" уралдааны талаар ярьлаа. Уралдааны нөхцөл товийн зарыг http://www.medeelel.com/Fashion/Fashion_Chicago.pdf хаягаар үзэж болно. Уралдааны үер 400 гаруй хүмүүс цуглана гэсэн тооцоо байгаа юм байна. Энэ үер монгол бизнес эрхлэгчдийг хүрэлцэн ирж сурталгаа хийж, бүтээгдэхүүн үйлчилгээгээ танилцуулах боломж гаргах юм байна. Тодорхой зай, ширээ гаргаж засна. Төлбөр нь ч тун бага боломжийн юм байна лээ. АМХТ-хан болон бизнес эрхэлдэг танилууддаа хүрэх зарыг блогоороо бүгдэд хүргэчихэе! За дээр нь нэмэхэд уралдаанд оролцохоор бүтэн баг хүмүүс Вашингтон Ди Сигээс бэлэн болоод бараг замдаа гарах гэж байгаа гэсэн шүү, бусад муж хотынхон бэлтгэлтэй, бодолтой байгаарай! :-)

Он солигдоод АНУ-д татварын үе эхэллээ. Бизнесийнхэн гурван сар, хувь хүмүүс дөрвөн сар хүртэл татвар гээд бужигнадаг юм. Үхэх нь үнэн, татвар төлөх нь үнэн гэдэг энэ газар ч бас их сонин шүү! Америкийн монголчуудын яахоо группуудээр татвар боддог монголчуудын зар ч тараад эхэлсэн байна. Миний хувьд Өлзийболдоор татвараа бодуулаад олон жил болж байгаа. Жил бүр өөрчлөгддөг буцаагаад моние авч болон бүхий л хөнгөлөлтийг тухай бүр нь их сайн судалсан, ажлаа мэддэг залуу л даа. Америкийн татвар бодохоор төрөлжсөн топ байгууллагын онц татвар бодогчоор удаа дараа шалгарч байсан гэж байгаа.

Америкт байгаа блогчдод зориулж мань хүнийг л рекламдаж, Та нар тийшээ хандаарай гэх байна. Утас нь: 573/529-9624. Та нар өөрсдөө залгаад яриад л үз, тэгээд хэн болох, хэр профи болохыг нь мэдэрнэ ээ. Ярилаа гээд үнэ төлөх биш залгаад л үз! Монгол, англиас гадна испани, оросоор ярихад ч саадгүй шүү!

За бас нэг сонирхуулчихаар зүйл нь блогтоо анх удаа коммэнт авч үзсэн юм байна. Их урамтай сайхан юм билээ. http://miniibodol.blogspot.com/ -н Ганаа зул сарын болон шинэ жилийн мэнд хүргэсэн байсан. Их баярласан шүү! Мөн мань хүн блогууд жагсаалтандаа аргамаг блогийг оруулсан байна лээ. Бас л "тээнк юуууу вэри маач" даяа.

Thursday, January 10, 2008

Хялбаршуулсан залгалт

За одоодоо ингэж л нэрлэе, тэгэж байгаад хэн нэг нь оновчтой нэр өгчихнө биз ээ. Speeddial гээч үйлчилгээгээ хэлж байна л даа. Дээхэн блогтоо "түргэн цагаан" гэх ээ алдсанаа бичсэн байх аа.

Тэр нийтлэлийг уншсан Болд-Эрдэнэ Мизурийн Сприйнфиелдээс хоёр долоо хоногийн өмнө "Жагдаг ахаа, тэр спийддиалыг яаж тохируулах вэ?" гээд асууж байсан болохоор нийтэд нэг мөсөн хариулчихая гээд блогдов.

Эхлээд мэдээж, http://omega.argamag.com гээд манай вэб руу орно. Нэвтрэх нэр, нууц үгээ оруулаад системд холбогдоно. Тэгээд дээд талын шар ногоон цэснээс (меню гэж хэлэх нь элбэг ч монголоор цэс хэмээдэг байх аа) Хэрэглэгчийн товчоог сонго. Уул нь зөв холбогдвол шууд сонгогдсон байдаг. Ингээд зүүн талын босоо цэс руу хараагаа шилжүүлнэ ээ. Speed Dial (дээр бичсэнчлэн хэн нэг нь гоё оноосон нэр өгөхөөр эх хэлээрээ болгоод соличих юм) гээд инглишдчихсэн байгаа дээр маусны зүүн товчлуур "клик" ш дээ. За тэгээд Pinless дансаа сонгоод харах дээр дарчих. Нөгөө хялбаршуулсан дугаарууд чинь жирийгээд ирнэ. Солих, засах, шинээр нэмэх заавар ч тэнд бичээстэй байгаа.

За ойлгов уу, үгүй бол хийгээд үз дээ. Ингээд л Та 0119769911... олон дугаар дараад байлгүй 1# шууд ээжийн тань гар "дрррррр". Амархан шүү, оролдоод үзээрэй!

Wednesday, January 9, 2008

* дараад дараагийн дугаарт

Энэ удаа "пин" кодоо дахин дахин оруулахгүйгээр нэг холболтоор олон утсанд ээлжлэн залгаж ярих талаар зөвлөе! "од" товчлуур дараад л болчих эд л дээ.

Улс тунхагласаны баярын үеэр Канзасын Лаврэнс хотод аялаж явтал найз Билгүүн хэдэнтээ залгажээ. Мэдээж сайн найз нь утсаа аваагүй л биз. За аваагүй ч гэж дээ, үнэндээ буудлын өрөөнд миний утас нэг их сайн барихгүй байсан юм. Тэгээд цонхны ойролцоо утсаа орхичихоод дуулаагүй хэрэг.

Дараахан нь мессэж үлдээсэн байлаа. "Хөөе, өвгөөн чи нөгөө хуучин давхар чагтаа сэргээхгүй бол олон олон хэрэглэгчээ алдана шүү дээ! Дахин дахин пинээ оруулах чинь дэндүү болхи юм аа, тийм ээ хөө" хэмээсэн байлаа.

Тийм ээ, энэ талаар бид маш их бодсон. Хуучин чагт товчлуур хоёр удаа дараад дараагийн дуудлагад бэлэн болдог байсан нь өнгөрсөн оны дундуур хийсэн технологийн шинэчлэлээр алга болсон юм. Гэхдээ эхлээд "од", дараа нь "чагт" дараад яг хуучин шигээ ажиллана. Үүнийг бид хэрэглэгчдэдээ тэр бүр хэлж өгөөгүй юм байна.

Тодруулбал, Та хэн нэгэнтэй ярьж байгаад утсаа салгалгүйгээр дараагийн хүн рүү залгах хэрэгтэй боллоо гэж саная. За цаад хүн чинь өөрөөс чинь өмнө утсаа салгасан бол ойлгомжтой, манай систем "Та өөр утасны дугаарт залгахдаа чагт товчлуурыг ..." гээд уянгалуулаад өгнө. Харин ярьж байгаад Та эхлээд салгах гэсэн үед, утасны дугаараа андуурчихсан бол, цаадах чинь утсаа авахгүй дуудаад байгаа бол, мессэж боксэнд нь холбогдоод та мессэж үлдээмээргүй бол шууд л од "*" товчлуур дараарай. Ингэхэд Та дахин пин-ээ оруулах хэрэггүй ээ.